کفّار قریش به جنبه خارقالعادگی قرآن در این حد که برای آنها غیرقابل تقلید است اعتراف داشتند که ما مثلش را نمیتوانیم بیاوریم. در سوره طور هم خواندیم.

بعد میگفتند بسیار خوب، حالا ما نمیتوانیم مثلش را بیاوریم ولی چه مانعی دارد که یک چیزی باشد نه وحی خدا ولی ما نتوانیم مثلش را بیاوریم؟ یکی اینکه یک شاهکار شعری باشد. مگر شعرا نیستند که یک شاهکار به وجود میآورند و وقتی که یک شاهکار به وجود آوردند دیگران نمیتوانند مثل آن را به وجود بیاورند ولی به هر حال شعر است. شعر یعنی یک سخن زیبا و یک خیال زیبا، یعنی معانی را فوقالعاده زیبا با یکدیگر ردیف کردن. این در قدرت هرکس نیست.

این بود که گاهی درباره قرآن میگفتند این یک شعر بسیار زیباست مانند قطعات بسیار زیبای شعر که غیرقابل تقلید است. گاهی یک قدم از این هم بالاتر میرفتند، میگفتند که قول کاهن است (کاهن یعنی افراد مرتاض یا خارقالعادهای که مردم معتقد بودند اینها با جن ارتباط دارند و جن به اینها چیزهایی را القا میکند) یعنی از قدرت بشر خارج است. چون ارتباطِ با جن دارد از ناحیه جن به او القا میشود. حال، اگر ما بخواهیم بفهمیم که چیزی آیا صرفاً شعر است یا از نوع تلاعب جن است- که جن موجودی است از انسان پستتر و پایینتر و اگر بر انسان مسلّط شود جز اینکه او را گمراه کند چیز دیگری نیست- میگوید مفادش را نگاه کن، ببین این قرآن چه میگوید؟ آیا همان کاری را میکند که یک شعر میکند یعنی یک خیال زیبا که فقط برای سرگرمی انسان خوب است؟ آیا سخن یک جن است و گمراهکننده است؟ یا سراسرش تنبّه و تذکر و بیداری و راهنمایی و حقیقت نشان دادن است؟

قرآن سخن یک شاعر یا کاهن نیست

بعد از این سوگند میفرماید: وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلیلًا ماتُؤْمِنونَ این سخنِ یک شاعر نیست، از روح یک شاعر بماهو شاعر که جز تخیل چیز دیگری نیست صادر نشده است. قَلیلًا ماتُؤْمِنونَ یک حالت شکایتمانند: چقدر کم شما به حقیقت ایمان میآورید! تعجب است که در ترجمه قرآنِ پیش روی من این جمله را غلط ترجمه کردهاند: «اندکی که نمیگروند». این «ما» را مای نافیه خیال کرده است، در صورتی که «قَلیلًا ما» خودش یک کلمه است. نه قَلیلًا ماتُؤْمِنونَ (بعضی خیال کردهاند «ما» در اینجا مای نفی است) کمی ایمان نمیآورید، یعنی بیشتر ایمان میآورید؛ در