1است، فلان عروس از روزی که در فلان خانه آمده قدم بدی داشته؛ مال این خانواده رفته یا افراد خانواده مریض شدهاند یا پدر بزرگ خانواده مرده، پس او قدم بدی داشته است. اینها مسلّم افکار ضد اسلامی است.

قرآن نقل میکند که امم گذشته با انبیا که مبارزه میکردند گاهی به انبیا تطیر میزدند. فلان پیغمبر میآمد از اینها دعوت میکرد، مثلًا در آن سال یا یک سال و یا چند سال بعد حادثه بدی- زلزلهای، سیلی، قحطسالی- پیش میآمد، میگفتند این حرفهای تو شوم است، دائم از این حرفهای بد گفتی تا این اوضاع پیش آمد، یعنی از قدم بد توست. فَاذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قالوا لَنا هذِهِ. راجع به قوم فرعون میفرماید که اگر خیری پیش میآمد میگفتند این از خودمان است وَ انْ تُصِبْهُمْ سَیئَةٌ یطَّیروا بِموسی وَ مَنْ مَعَهُ [1] و اگر احیاناً یک چیزک بدی به آنها میرسید میگفتند که از بدی موسی است، از پیشانی بد اوست، از قدم بد موسی و همراهان اوست. خواستم ریشه اصطلاح را ذکر بکنم.

قرآن کریم مسلمین را متوجه این مطلب کرد که آنچه در سرنوشت انسانها مؤثر است این نیست که مرغی بیاید بانگی بزند، بلکه عمل خود انسانهاست. آن چیزی که به آن تطیر میزدند، آن فال بد را «طائر» میگفتند. عرض کردم ریشهاش طیر است و بعد به هر چیزی تعمیم میدادند. قرآن فرمود طائر را- یعنی آنچه که منشأ شومی و بدبختی میشود- جز از درون و اعمال خودتان جستجو نکنید. در جهت کار خیر، سعادت انسان، چه فرد و چه جامعه، به عمل است. انْ لَیسَ لِلْانْسانِ الّا ما سَعی [2]. در جهت کار شر هم طائر هر کسی عمل خود اوست. این است که درباره عمل- که ملازم و همراه انسان است و از او جدا نمیشود- فرمود: وَ کلَّ انْسانٍ الْزَمْناهُ طائِرَهُ فی عُنُقِهِ ما عمل بد هر انسانی را- یعنی همان عملی که منشأ شومی و بدبختی و شقاوت اوست- ملازم گردنش قرار دادیم، به گردنش آویختیم، طوقی است که به گردنش آویختهایم. یعنی عمل انسان از انسان جدا نمیشود.