مسأله چشم زخم

مقدمتاً دو مطلب را عرض بکنم. یکی اینکه چشمزخم اگر هم حقیقت باشد، به این معنای رایج امروز در میان ما- بالاخص در میان طبقه نسوان که فکر میکنند همه مردم چشمشان شور است- قطعاً نیست. همان کفار جاهلیت هم به چنین چیزی قائل نبودند، بلکه معتقد بودند که یک نفر وجود دارد و احیاناً در یک شهر ممکن است یک نفر یا دو نفر وجود داشته باشند که چنین خاصیتی در نگاه و نظر آنها باشد. پس قطعاً به این شکل که همه مردم دارای چشم شور هستند و همه مردم به اصطلاح نظر میکنند، نیست.

دوم: اگر بعضی مردم دارای چنین خصلت و خاصیتی باشند، آیا آیه «وَ انْ یکادُ الَّذینَ کفَروا لَیزْلِقونَک بِابْصارِهِمْ» خاصیت جلوگیری از چشمزخم دارد؟ ما تا حالا به مدرکی (حدیثی، جملهای) برخورد نکردهایم که دلالت کند و بگوید از این آیه برای چشمزخم استفاده کنید. اینکه چشمزخم حقیقت است یا نه، یک مسأله است (فرضاً حقیقت است ولو در بعضی از افراد) و اینکه این آیه برای دفع چشمزخم باشد مسأله دیگری است. چیزی که از طرف پیغمبر یا ائمه به ما نرسیده باشد، از پیش خود نباید بتراشیم. نظر به اینکه روح مردم برای چنین چیزی آمادگی دارد [آن را از پیش خود ساختهاند.]

از شعارهایی که مردم انتخاب میکنند روحیه مردم را میشود شناخت. ما در قرآن آیه زیاد داریم، آیاتی که برای شعار قراردادن فوقالعاده عالی است، جملههای زیادی داریم از پیغمبر و ائمه؛ ولی هیچ آیهای به اندازه آیه «وَ انْ یکادُ الَّذینَ کفَروا» در میان مردم برای شعار رایج نشده است. در هر خانهای که بروی میبینی یک «ان یکاد» آنجا زدهاند، یعنی چشم تو کور که خانه و زندگی من را میبینی، این تابلو را اینجا نصب کردهام برای اینکه چشم تو کور باشد. این امر یک حالت خودخواهی در مردم از یک طرف و یک حالت بدبینی به دیگران از طرف دیگر را نشان میدهد. شما همه شهر تهران را بگردید، به ندرت دیده میشود که در خانهای مثلًا آیه «هَلْ یسْتَوِی الَّذینَ یعْلَمونَ وَ الَّذینَ لا یعْلَمون» [1] تابلو شده باشد. برای شعار چه از این بهتر:«هَلْ یسْتَوِی الَّذینَ یعْلَمونَ وَ الَّذینَ لا یعْلَمونَ»؟ برای شعار چه از