قیاس کردن وضع آخرت با وضع دنیا

آن مردم به واسطه همان تَرَف یعنی مترفبودن و متنعم بودن به نعمتها، کمکم این خیال برایشان پیدا شده بود که اساساً یک نوع امتیاز ذاتی از دیگران دارند، [لذا] یک نوع عزت بلاجهت برای خود قائل بودند؛ و از جمله حرفهایی که اینها میزدند این است که به اصطلاح معروف میگفتند «سالی که نکوست از بهارش پیداست».

دنیا و آخرت نمونههای یکدیگرند. همینطور که خدا در دنیا ما را عزیز داشته است حتماً در آخرت هم ما را عزیز خواهد داشت. همین وضع فعلی دنیای ما قرینه است بر اینکه در آخرت هم وضع همینطور خواهد بود. اگر آخرتی باشد (ما نمیدانیم آیا دنیای دیگری هست یا نیست، ولی شما مسلمانها که میگویید دنیای دیگری هست، فرضاً دنیای دیگری هم باشد) باز وضع ما از شما بهتر خواهد بود، به دلیل دنیای فعلی. همینطور که در اینجا وضع ما از شما بهتر است و شما یک عده مردم فقیر محروم مفلوکی هستید، در آنجا هم حتماً وضع ما بهتر خواهد بود.

این یک خیالی است که به شکلهای مختلف برای افراد بشر پیدا میشود، یعنی یک تخیل شیطانی است و یک مایه فریبی است که به عناوین مختلف در اذهان پیدا میشود. قرآن این مطلب را در سوره یاسین و در جاهای دیگر نیز یادآوری فرموده است. از آن جمله این است که وقتی دستور میرسید که بر فقرا انفاق کنید، عدهای انفاق را محکوم میکردند و میگفتند- به مَثل امروز فارسی ما- خدا مورچه را دیده که کمرش را اینقدر باریک کرده است. خدا اینها را میشناخته که چه آدمهای بدی هستند و لایق و شایسته نیستند که اینها را گرسنه و برهنه نگه داشته است. اگر اینها چنین لیاقتی میداشتند خدا خودش میداد، چرا ما بدهیم، مگر از خزانه خدا کم میآمد که به اینها بدهد، چرا ما بدهیم؟ (وَ إذا قیلَ لَهُمْ أَنْفِقوا مِمّا رَزَقَکمُ اللَّهُ قَالَ الَّذینَ کفَروا لِلَّذینَ امَنوا أَنُطْعِمُ مَنْ لَوْ یشاءُ اللَّهُ أطْعَمَهُ إنْ أنْتُمْ إلّافی ضَلالٍ مُبینٍ) [1].

خلاصه اینها ملاکات مادی دنیوی را کافی برای ملاکات اخروی میگرفتند.

بهرهمند بودن هرچه بیشتر از مادیات را دلیل بر این میگرفتند که اگر جهان دیگری هم باشد، اگر معنویتی باشد و اگر تقربی به خدا باشد، در آنجا هم باز همین اشخاص پیشتر و جلوتر خواهند بود. اصلًا اینکه خدا اینقدر به ما داده دلیل بر این است که