ثروتمند است انفاق کند]«وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیهِ رِزْقُهُ» و کسی که روزیاش بر او مقدور شده است، یعنی محدود و اندازهگیری شده است (مقصود اشخاص فقیر هستند)«فَلْینْفِقْ مِمّا اتیهُ اللَّهُ» [1]. یا در داستان حضرت یونس آیه «وَ ذَا النّونِ اذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَ أنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیهِ» معنایش این نیست که او گمان کرد که ما توانای بر او نیستیم، ما قدرت نداریم او را بگیریم (چنین چیزی محال است)، بلکه یعنی باور نمیکرد که ما او را بگیریم، اخذش کنیم، محدودش کنیم. پیغمبر خدا بود، مثل اینکه به خودش اعتماد داشت که ما پیغمبر خودمان را هرگز در تنگنا قرار نمیدهیم. باور نمیکرد که ما پیغمبر خود را در تنگنا قرار بدهیم:«فَظَنَّ أنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیهِ». ولی وقتی که ما او را در تنگنا قرار دادیم، در همان ظلمات فریاد کرد: فَنادی فِی الظُّلُماتِ انْ لا الهَ الّا انْتَ سُبْحانَک انّی کنْتُ مِنَ الظّالِمینَ [2].

بسیاری از مفسرین گفتهاند «قادر» در اینجا به هر دو معنا درست است: در کمال قدرت بر آن حرث وارد شدند، اما چه فایده؟ آنها قدرت داشتند ولی زمین چیزی به آنها تحویل نمیداد. یا «قادِرینَ» یعنی در حالی بر این سرزمین خشمناک و غضبناک که ابا کرده است از اینکه چیزی به آنها بدهد وارد شدند که در دل خودشان داشتند اندازه میکردند؛ یعنی در همان حالی که داشتند پیش خودشان حساب میکردند وارد شدند. (این معنا بهتر است و در تفسیر المیزان اینطور معنی کردهاند.)

آرزوهای بی منطق

این یک نکته روانشناسانه است. انسان دارای قوه خیال است. بسیار بسیار کماند افرادی که بتوانند خودشان را از تحت سیطره قوه خیال رها سازند. آرزوهای بیمنطق انسان- که اکثر آرزوهای انسان بیمنطق است- همه ملعبههای قوه خیال است. آرزوی بیمنطق یعنی چه؟ یک وقت انسان آرزویی دارد که این آرزو منطق هم دارد، یعنی واقعاً اگر انسان فکر منطقی هم بکند، این فکر منطقی لااقل به صورت یک امر محتمل یا بسیار محتمل این آرزو را تأیید میکند. مثل یک بچهای که دارد درس میخواند، زحمت میکشد، آرزو دارد که بعد دیپلم بگیرد، نمرهای بیاورد و