عامل این انحرافات

بعد دارد: أَنْ کانَ ذا مالٍ وَ بَنینَ. مفسرین درباره «أَنْ کانَ ذا مالٍ وَ بَنینَ» در مورد اینکه کلمه «أنْ کانَ» به کجا تعلق دارد فیالجمله اختلاف کردهاند، ولی آنچه که بیشتر و بهتر گفتهاند این است: چرا این شخص اینطور شده است؟ یعنی عامل فساد اخلاق و انحراف چیست؟ چطور میشود که انسان حلّاف میشود، مهین میشود، همّاز و مشّاء بنمیم میشود، معتد اثیم و منّاع للخیر میشود؟ چه چیزی اینطور فاسدش کرده است؟ «أَنْ کان ذا مالٍ وَ بَنینَ» این داشتن، این دارم دارمها (امان از این دارم دارمها!). دائم نگاه کرده، دیده ثروت دارد، فرزندان دارد. در عرب هم که قدرتها را عشیره تشکیل میداد. الآن هم کم و بیش اینطور است ولی نه به شدت زندگیهای قبیلهای قدیم. یک پسر داشتن خودش یک ارزش فوقالعاده به انسان میداد، دو پسر داشتن بیشتر و ... یکی از علل اینکه تعدد زوجات فوقالعاده مطلوب بود، این بود که پسران بیشتری داشته باشند و پسران بیشتر داشتن موجب قدرت بیشتر بود.

پانزده یا بیست تا زن میگرفت برای اینکه پسرِ بیشتر و قدرت بیشتر داشته باشد.

ولید بن مغیره از همان اشخاص بود؛ هم پول فراوان داشت و هم فرزندان فراوان و قهراً عشیره فراوان داشت.

حال چه چیزی این شخص را اینچنین کرده است که در مقابل تو و دعوت خدا میایستد؟ چه چیزی او را یک چنین انسان فاقد انسانیت قرار داده، یک انسان پست حقیر پرسوگندخور منّاع الخیر معتد اثیم عتلّ زنیم قرار داده است؟ یک چیز:

«أنْ کانَ ذا مالٍ وَ بَنینَ» اینکه صاحب ثروت و فرزندان است. مرتب نگاه کرده به فرزندانش، نگاه کرده به ثروتش؛ این است که این شخص را از تمام حقایق غافل کرده و به این شکل درآورده است.

«اذا تُتْلی عَلَیهِ ایاتُنا قالَ اساطیرُ الْاوَّلینَ» این روشنفکری دروغین و احمقانه [باعث شده] که تا آیات ما (آیات الهی) بر او خوانده میشود، میگوید اینها افسانههای قدیمی است، خرافات است، افسانههایی است که گذشتگان ساختهاند؛ آدم عاقل، یک آدم روشنفکر که زیر بار این حرفها نمیرود.

آنجا که آیه «وَ لا تُطِعْ کلَّ حَلّافٍ مَهین» را تفسیر میکردم، عرض کردم که در دو