دیگری پیدا میکند.

مرحوم پدر خودمان رضواناللَّه علیه، ما از بچگی این را میدیدیم که از نظر ایشان آنچه که مربوط به دین و مذهب بود در نهایت احترام بود؛ نماز یک حقیقت محترم بلکه محترمترین حقیقتها بود. ما حس میکردیم ماه رمضان که میآید واقعاً یک امر قابل احترامی میآید، یک امری میآید که دارد استقبال میشود، از ماه رجب و شعبان به استقبال میرفتند یعنی مرتب روزه مستحبی میگرفتند؛ پیشواز میرفتند. پیشواز رفتن [یعنی] مهمانی دارد میآید که ما داریم استقبالش میکنیم.

آداب ماه رجب، آداب ماه شعبان و مستحبات این دو ماه عمل میشد. معلوم بود که به سوی یک امر بزرگ و خطیر دارند میروند. اگر بچه یک ذره قابل باشد در او اثر میگذارد. اگر در خانوادهای بچه حس کند که پدر راستی را به دلیل اینکه راستی است [ترک نمیکند و] دروغ اساساً به زبان این پدر نمیآید، او راستگو میشود. اما بچهای که میبیند پدرش به خاطر کوچکترین منفعتی دروغ میگوید، اگر پدر یک ساعت بنشیند بگوید بچه جان دروغ نگو، او نمیتواند بپذیرد.

بنابراین اینجا که قرآن دارد:«قوا انْفُسَکمْ وَ اهْلیکمْ» نکته دیگری هم هست و آن این است: قرآن اگر میگفت: «یا ایها الذین امنوا قوا اهلیکم» ای اهل ایمان خاندان خودتان را حفظ کنید، مطلب درست کاملی گفته بود. ولی وقتی فرمود:«قوا انْفُسَکمْ وَ اهْلیکمْ» خودتان را و خاندانتان را حفظ کنید، و اول «خودتان» را ذکر کرد، ضمناً اشاره به رابطه میان ایندو هست، یعنی تا خودتان را حفظ نکنید آنها را نمیتوانید حفظ کنید. من نماز نمیخوانم ولی بچه! تو نماز بخوان، نماز چیز خیلی خوبی است! تو به من نگاه نکن اگر دروغ میگویم، تو راستگو باش! «نگاه نکن» حرف است.

سخن مرحوم شاه آبادی

میگویند مرحوم شاهآبادی میگفته طبیعت دزد است، یعنی انسان با انسان بد بنشیند، خودش نمیفهمد، یک وقت میبیند خصلت او در وی آمده، یعنی طبیعتش دزدکی از او گرفته است. «دزد است» یعنی طبیعتْ مخفی از شعور انسان میگیرد.

مولوی این نکته را به این صورت میگوید:

یعنی تو با دیگری داری حرف میزنی، [بدون آنکه خودت بفهمی صفات او را