همه مردم در فطرت یکسان هستند. کافر از آن جهت کافر نامیده میشود که روی فطرت خودش را با اعمال ناصالح میپوشاند، روی حقیقت را میپوشاند؛ یعنی حقیقتی بر او ظاهر میشود ولی او روی آن را میپوشاند و میخواهد آن را نبیند.

این اولین بشارت برای موحدی است که عمل صالح انجام میدهد.

«وَ یدْخِلْهُ جَنّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ» و او را به بهشتهایی وارد میکند که در زیر آن نهرها جاری است.«خالِدینَ فیها» و [چنین افرادی] جاویدان و برای همیشه در سعادت باقی خواهند ماند.«ذلِک الْفَوْزُ الْعَظیمُ» و آن است فوز و رستگاری بزرگ.

«وَالَّذینَ کفَروا وَ کذَّبوا بِایاتِنا اولئِک أَصْحابُ النّارِ خالِدینَ فیها وَ بِئْسَ الْمَصیرُ».

گروه مغبونها را شرح میدهد، آنهایی که کافر شدند. کسانی که روی چهره حقیقت و روی نور فطرت خودشان را میپوشانند و کفر و عناد میورزند و آیات ما را دروغ میپندارند و عملًا تکذیب میکنند یاران آتش هستند و برای همیشه در آنجا خواهند بود. درباره بهشت فرمود:«ذلِک الْفَوْزُ الْعَظیم» آن است رستگاری بزرگ، و درباره جهنم میفرماید:«وَ بِئْسَ الْمَصیر» چه بد «گردیدنگاهی» است. «مصیر» از ماده «صیرورت» است. صیرورت یعنی گردیدن و به اصطلاح امروز «شدن». چه بد است که انسان گردیدنش و شدنش و تحولش به آنجا باشد که جهنم است. دائماً میشود و میگردد، چه میشود؟ «أصحاب النّار» میشود، یار آتش میشود که از او جدایی ندارد.

آیه بعد که «ما أَصابَ مِنْ مُصیبَةٍ إلّابِإِذْنِ اللَّهِ وَ مَنْ یؤْمِنْ بِاللَّهِ یهْدِ قَلْبَهُ وَ اللَّهُ بِکلِّ شَیءٍ عَلیمٌ» بحث دیگری است که در جلسه بعد مطرح خواهیم کرد.

دوستیهای مشترک در آن جهان

عرض کردیم که قرآن کریم قیامت را «یومالتغابن» نامیده است، روز مغبونیت و یا روز مغبونیت مشترک. روز مغبونیت مشترک یعنی روزی که بعضی از آنچه در این دنیا همکاری است در آن دنیا به صورت ضرر مشترک ظاهر میشود.

عکس قضیه هم هست. در آن جهان همکاریهایی به تعبیر قرآن به صورت «خُلّت» و دوستیهای مشترک ظاهر میشود. از آیات قرآن چنین استنباط میشود که پیوندها و همکاریهای افراد با یکدیگر اگر برای خدا باشد در قیامت گسسته نمیشود و بلکه مستحکمتر میشود، ولی پیوندهایی که در دنیا بر اساس گناه و ظلم