انجام میدهید و هر فکری که میکنید همه در حضور خداوند است و او به آنها آگاه است.

یوم الجمع

ما چه موقع مبعوث میشویم؟ معلوم است که در روز قیامت مبعوث میشویم. روز قیامت القابی دارد، ولی این القاب، القاب تشریفاتی نیست بلکه هر لقب به اعتبار خصوصیتی است که در آن روز هست. یکی از القاب روز قیامت «یومالجمع» است.

جهانِ دنیا «یومالفرق» است و جهان غیب و جهان آخرت «یومالجمع» است.

«یومالفرق» یعنی روز تفرق و پراکندگی، روزِ از یکدیگر دور بودن، چه از نظر مکانی و چه از نظر زمانی.

از نظر مکانی که خیلی واضح است. الآن ما که اینجا هستیم یک عمرِ شصت ساله، هفتاد ساله در یک گوشه دنیا میکنیم و اصلًا از انسانهایی که پنجاه فرسخ آن طرفتر زندگی میکنند خبر نداریم، ما از آنها بیخبریم و آنها از ما بیخبرند؛ تا چه رسد به آنها که در قارههای دیگر دنیا هستند و تا چه رسد به انسانهایی که احتمالًا در کرات دیگر وجود دارند.

اما از نظر زمانی، ما در یک قطعه مخصوصی از زمان قرار گرفتهایم. کسانی که قبل از ما بودهاند از ما جدا هستند و آنهایی هم که بعد از ما خواهند آمد از ما جدا هستند. معمولًا هر کسی حداکثر پدر و پدربزرگ خودش را دیده است ولی پدرِ پدربزرگ خودش و بالاتر را ندیده است و اغلب اشخاص اسمشان را هم نمیدانند چیست، غیر از سادات عظام که آن هم به افتخار سیادت، نسب خودشان را حفظ میکنند و چه افتخار بزرگی است. دیگرِ مردم اساساً [سلسله نسب] خود را نمیدانند. هر کس دلش میخواهد بداند مثلًا جد پنجم او چه کسی بوده و کجا زندگی میکرده و چگونه انسانی بوده است ولی نمیداند. به طریق اولی انسان در مورد نسل آینده خود نمیداند که آیا نوه او و نوه پسر او و نوه نوه او به دنیا خواهند آمد یا نه و اگر به دنیا میآیند چگونه انسانهایی خواهند بود؟ هیچ یک را انسان نمیداند؛ در قطعهای از زمان قرار گرفته است، هم جداست از گذشتگان و هم جداست از آیندگان.

اما قیامت «یومالجمع» است. اولین و آخرین در یک جا و در یک ظرف گرد میآیند و دیگر مسأله زمان در آنجا به شکلی که در دنیا مطرح است مطرح نیست و نیز مسأله مکان به شکلی که در دنیا مطرح است در آنجا مطرح نیست. در دعاهای ماه رمضان، یکی از دعاهای سحر این است:«وَ إذا جَمَعْتَ الْاوَّلینَ وَ الْآخِرینَ یوْمَالْقِیامَةِ