متعال است. خدای متعال خودش حق است و خلقت را که به حق آفریده است درواقع اینگونه است که خلقت را به سوی خود آفریده است.

مراد از نیکو کردن صورت انسان

«وَ صَوَّرَ کمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکمْ» خدا شما را مصور گردانید و صورت شما را نیکو گردانید. مفسرین این سؤال را مطرح کردهاند که آیا مقصود از «صورت» در اینجا همان است که در فارسی به آن «چهره» میگوییم و مقصود آیه این است که خدا اندامهای انسان مثل چشم را زیبا آفرید؟ این در سوره «وَالتین» آنجا که میفرماید:«لَقَدْ خَلَقْنَا الْانْسانَ فی احْسَنِ تَقْویمٍ» به تفصیل گفته خواهد شد. مفسرین گفتهاند که مقصود از «وَ صَوَّرَکمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَ کمْ» این است که در خلقت شما نیکوترین تعبیهها را فرمود و هر چیزی به جای خودش نیکوست.«الَّذی أَحْسَنَ کلَّ شَیءٍ خَلَقَهُ» [1] هر چیزی نیکو آفریده شده است و مقصود از اینکه نیکو آفریده شده، این است که متناسب با آن هدفی است که برای آن آفریده شده است. هر چیزی که برای هدفی آفریده میشود نیکو بودنش به این است که برای آن هدفش هرچه بهتر باشد.

انسان اتومبیل میسازد. بهترین اتومبیل کدام اتومبیل است؟ بهترین اتومبیل آن اتومبیلی است که هدفهایی را که منظور از اتومبیل است بهتر تأمین کند. یک اتومبیل به عنوان یک وسیله نقلیه به چه چیزهایی نیاز دارد؟ به موتور، ترمز، فرمان و برخی چیزهای دیگر. بهترین اتومبیل آن است که متناسب با هدفهایی که انسان از یک اتومبیل دارد همه ویژگیهای لازم را به بهترین وجه داشته باشد.

پس معنای اینکه «انسان را خوب آفریدیم» این است که همه ابزارهای لازم را در وجود او برای رسیدن به آن هدفی که انسان برای آن خلق شده است تعبیه کردیم.

«وَ الَیهِ الْمَصیرُ». گفتیم «خَلَقَ السَّمواتِ وَالْارْضَ بِالْحَقِّ» یعنی آسمانها و زمین را به حق و نه به باطل آفرید، یعنی به سوی هدفی و به سوی مقصدی آفرید. این کاروان که حرکت میکند دارد به کجا میرود؟ مراد از حرکت، حرکت مکانی نیست تا کسی بگوید مثلًا خورشید ساکن است و حرکت نمیکند، بلکه مقصود این است که این