که ائمه اطهار فرمودهاند خدای بکشد کسانی را که بزرگترین آیه از آیات قرآن را از قرآن حذف کردهاند. اگر بسم اللَّه را از اول سورهها برداریم، دیگر این آیه را ما در قرآن نداریم جز در سوره نمل که آنهم در ضمن نقل قولی است که قرآن از ملکه سبا میکند، که هنگامی که نامه سلیمان را قرائت کرد گفت: انَّهُ مِنْ سُلَیمانَ وَ انَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ این نامه از سلیمان است و این گونه آغاز میگردد: بسم اللَّه ...

در هر حال شیعه آن را مسلّم جزء قرآن میداند، نه اینکه آن را جدای از قرآن محسوب کند و مانند آنکه در آغاز هر امری بسم اللَّه را میافزاید، در قرائت قرآن هم این آیه را از خارج بر آن اضافه کند [1].

آغاز کارها به نام خدا

توجه دارید که آیه مورد بحث روی هم یک جار و مجرور است و یک جمله تمام

ابن عباس، ابن مبارک، عاصم، کسائی، ابن عمر، ابن زبیر، ابن هریره، عطاء، طاوس و نیز امام فخر رازی در تفسیر کبیر و جلالالدین سیوطی در اتقان که مدعی تواتر روایات هستند، از طرفداران نظریه جزئیت میباشند.

بعضی مانند مالک و ابوعمرو و یعقوب میگویند که جزء هیچ سورهای نیست و تنها برای اوایل سورهها تیمّناً نازل گشته و نیز برای فواصل سورهها میباشد.

ولی بعضی از پیروان مسلک شافعی و حمزه قائل به تفصیلاند که میگویند تنها در سوره حمد جزء سوره است ولی در سورههای دیگر نیست.

به احمد بن حنبل بعضی قول اول را نسبت دادهاند (تفسیر ابن کثیر ج 1، ص 16) و بعضی قول تفصیل را (تفسیر آلوسی ج 1، ص 39).

اما راجع به قرائت آن در نماز از نظر فقهای عامه:

1. الحنفیة قالوا یسمی الامام و المنفرد سراً.

2. المالکیة قالوا یکره الاتیان بالتسمیة فی الصلوة المفروضة.

3. الشافعیة قالوا البسمله آیة من الفاتحة فالاتیان بها فرض.

4. الحنابلة قالوا التسمیة سنة و لیست آیة من الفاتحة.

(نقل با تلخیص از کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه)

ولی شیعه به دلیل روایاتی که از اهل بیت نقل شده و اینکه به سیره مسلمین تمسک کرده است همگی فتوا به جزئیت و وجوب قرائت دادهاند. روایات را میتوانید در کتابهای فروع کافی باب «قرائة القرآن» ص 86 و استبصار باب «الجهر بالبسمله» ج 1، ص 311 و تهذیب باب «کیفیة الصلوة و صفتها» ص 152 و وسائل الشیعه باب «ان البسمله آیة من الفاتحه» ج 1، ص 352 ملاحظه فرمایید.