منظور از آسان کردن قرآن «

وَلَقَدْ یسَّرْنَا الْقُرْانَ لِلذِّکرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکرٍ» ما قرآن را سهل و ساده کردیم برای تذکر، برای تنبّه، آیا هست متنبّهی؟ راجع به مضمون این آیه و معنای اینکه ما قرآن را ساده کردیم برای ذکر و تذکر و تنبّه، مفسرین در دو کلمهاش بحث کردهاند. یکی اینکه ما قرآن را ساده کردهایم، میسّر کردهایم، آسان کردهایم، مقصود از «آسان کردهایم» چیست؟ بعضی میگویند مقصود این است که چون خود قرآن حقیقتی است مافوق عالم مادی، ما آن را به صورت لفظ و عبارت نازل کردهایم. البته این فیحدّ ذاته درست است و مانعی ندارد که این آیه لااقل شامل این هم باشد. برخی دیگر میگویند نه، خیلی کتابهای آسمانی دیگر هم به صورت لفظ درآمدهاند ولی قرآن به «لسانٍ عربی مبین» [نازل شده است] که حتی «عربی» هم یعنی واضح و روشن، یعنی به بیانی بسیار ساده و روشن (روشن به معنای فصیح و بلیغ و جذّاب). ما قرآن را مخصوصاً با عباراتی اینچنین زیبا و لطیف برای مردم فرود آوردهایم زیرا مردم به این وسیله بهتر متذکر میشوند، چون شک ندارد که یک مطلب اگر با بیان فصیح و بلیغ گفته شود اثرش خیلی بیشتر است تا با بیان الکن. هر دو، مقصود را میفهمانند ولی آن نفوذ میدهد در قلب در صورتی که بیانِ غیرفصیح نمیتواند نفوذ بدهد.

کما اینکه خودِ با آهنگ متناسب بیانکردن، باز اثری فوق اثر دارد و اگر یک مطلب با زبان فصیح باشد و با آهنگ متناسب با خودش هم قرائت شود اثرش مضاعف میشود. حال اگر خود مطلب هم با قلب انسان پیوند و اتصالی داشته باشد یعنی زبان فطرت انسان باشد این دیگر نورٌ عَلی نورٍ عَلی نور خواهد شد.

قرآن چنین است. اصلًا قرآن بقای خودش را مدیون همین سه جهت است:

مطلبش زبان فطرت بشر است، با عباراتی در نهایت فصاحت و بلاغت بیان شده، و دستور اکید صادر شده که قرآن را با قرائت و آهنگ لطیف بخوانید، که حتی در تعبیرات احادیث ما کلمه «غنا» دارد: «تَغَنَّوْا بِالْقُرْآنِ» [1] یعنی قرآن را ساده نخوانید، با آهنگ بخوانید. این با آهنگ خواندن، دستوری است که از پیغمبر اکرم و ائمه اطهار رسیده و آنها بر این اساس عمل میکردند. خود ائمه اطهار قرآن را با لحن و آهنگ خوش میخواندند. هم درباره امام سجّاد علیه السلام و هم درباره امام باقر علیه السلام این