قرآن همیشه کلمه «آیه» میآید. کلمه «آیه» رساترین کلمهای است که در این زمینه میشد گفت. آیه را در جایی میگویند که یک چیزی ماهیتش اشاره به جای دیگر باشد. سر چهارراهها یا سر کوچهها و خیابانها میبینیم مثلًا یک فلش نصب کردهاند، یک وقت فلش سفید در زمینه آبی است، این را که شما نگاه میکنید خودش اشاره است، میگوید راه از این طرف باز است، یا اگر سفید در زمینه قرمز باشد علامت عبور ممنوع است. این را میگویند «آیه» یعنی چیزی که وجودش علامت است، اصلًا وجودش وجود علامتی است، اشاره به یک چیز دیگر است؛ یک مطلبی را دارد به ما میفهماند.

تفاوت یک نفر موحد و غیرموحد در این است که غیرموحد وقتی که به این عالم نگاه میکند مثل این است که یک بچه سهساله یا یک آدم بیخبر از این علائم قراردادی [به این علائم نگاه میکند.] اگر یک آدم دهاتی که به عمرش شهر را ندیده و با مقررات راهنمایی و رانندگی آشنا نیست، بیاید سر کوچه آن فلش را ببیند از آن چه میفهمد؟ فقط یک تابلویی میبیند، یک زمینه آبی و یک [رنگ سفید.] برایش معنی ندارد. آن دهاتی بیخبر از همه مقررات راهنمایی همان را میبیند که شما میبینید، چشم او با چشم شما یک چیز میبیند، دو چیز نمیبیند، چنین نیست که چشم شما از او بیشتر ببیند چشم او کمتر ببیند، ممکن است چشم او تیزتر هم باشد و بیشتر هم ببیند، ولی برای او آن تابلو معنی ندارد، اما برای شما معنی دارد. یا خطی که روی کاغذ مینویسند، بچه که آن را نگاه میکند همان را میبیند که آدم بزرگ میبیند ولی برای آدم بزرگ معنی دارد، هر حرفش، هر نقطهاش اشاره به چیزی است ولی برای آدم بیسواد معنی و مفهوم ندارد. معنی، باطن است و لفظ ظاهر. آنجا هم تابلو ظاهر است، آن مقصودی که میان مردم قراردادی است معنی است.

عالم، کتاب حق تعالی

تفاوت یک آدم موحد با غیرموحد این است که عالم برای یک نفر موحد معنی دارد، یعنی کتابی است نوشته، معنیدار و هر لفظش اشاره به یک معناست؛ اما برای آدم غیرموحد، برای آدم مادی معنی ندارد، مثل خطوطی است که یک آدم بیسواد آن را نگاه میکند. از نظر آدم بیسواد غیر از خطهایی چیز دیگری وجود ندارد، این خطوط برای فهماندن یک مقصود نیست. اینکه قرآن کریم این همه روی کلمه «آیه»