مورد وعدهگاه مکانی، که میقاتهای حج را که ما «میقات» میگوییم برای این است که در واقع وعدهگاه مسلمین است که بیایند در آنجا مُحرِم بشوند. این تعبیر قرآن هم تعبیر عجیبی است: یومالفصل وعدهگاه عمومی همه مردم است. گویی نظیر آنچه قرآن در باب توحید میگوید: «وَ اذْ اخَذَ رَبُّک مِنْ بَنی ادَمَ مِنْ ظُهورِهِمْ ذُرِّیتَهُمْ وَ اشْهَدَهُمْ عَلی انْفُسِهِمْ الَسْتُ بِرَبِّکمْ قالوا بَلی» یعنی در عمق فطرت همه مردم توحید هست و مردم در عمق فطرتشان بَلی را به زبان تکوین گفتهاند، همچنین در عمق فطرت مردم چنین میعادگاهی وجود دارد. یک وقت هست مردم میآیند جمع میشوند در جایی که اصلًا انتظارش را نداشتهاند، ولی یک وقت مردم در جایی میآیند جمع میشوند که وعدهگاه است؛ البته همه مردم که ایمان نداشتند ولی وعدهگاه همه مردم است چون در عمق فطرت همه مردم این مطلب هست که [دنیا] عبث نیست، باطل نیست، لعب نیست، بالأخره به جایی خواهد رسید که این سرگشتگیها همه به پایان برسد. «انَّ یوْمَ الْفَصْلِ میقاتُهُمْ اجْمَعین» قیامت میقات و وعدهگاه عموم مردم است. در کلمه «یوْمَ الْفَصْل» عرض کردیم که اسباب منقطع و بریده میشود، اینجا هم همان مطلب را ذکر میکند، مخصوصاً اسبابی را ذکر میکند که مردم طمع میبندند: «یوْمَ لا یغْنی مَوْلی عَنْ مَوْلی شَیئاً وَ لا هُمْ ینْصَرونَ» آن روزی که هیچ دوستی برای هیچ دوستی سود نمیتواند داشته باشد، هیچ دوستی نمیتواند دوست خودش را بینیاز کند و به او کمک برساند.

کلمه « ولی » و « مولی »

کلمه «ولی» و «مولی» موارد استعمال زیادی دارد و از آن جمله مواردی است که تقریباً در دو جهت ضد است. (از ماده «وَلْی» است.) دو نفر که با یکدیگر مصاحب باشند، به هم نزدیک باشند، به هم مرتبط و متصل باشند، گاهی به اینها «مولی» میگویند به اعتبار اینکه همپیمان و نزدیک [هستند. وقتی] همپیمان میشوند این مولای اوست، او مولای این، یعنی به هم نزدیکاند. و گاهی «مولی» میگویند ولی از این دو نفر به یکی میگویند «مولی» یعنی حامی، پناهدهنده، به دیگری میگویند «مولی» یعنی واقع در تحت حمایت او و کسی که دیگری دارد از او حمایت میکند. لهذا ما به امیرالمؤمنین میگوییم «مَوْلای»، درباره خودمان میگوییم: «انَا مَوْلیک»، در زیارتها هست. به ایشان میگوییم: «مَوْلی کلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ» یا