خدا سمیع است، کأنّه ندای همه موجودات را که به نیاز بلند کردهاند و میگویند ما به چنین چیزی نیازمند هستیم، میشنود، یعنی انسان به پیغمبر نیاز دارد و با لسان تکوین همیشه فریاد او بلند است که خدایا ما راهنما میخواهیم، و خدا این نیاز را میشنود و بنابراین آن را برمیآورد. و علیم است، و داناست و میداند. باز «میداند» راجع به اموری است که شنیدنی نیست، فقط دانستنی است نه شنیدنی.

مثلًا میداند که این نیاز را چگونه باید برآورْد، میداند که چه کسی را به رسالت مبعوث کند (اللَّهُ اعْلَمُ حَیثُ یجْعَلُ رِسالَتَه) [1]. آنچه از ناحیه آنهاست [این است که] نیاز آنها را میشنود و آنچه از ناحیه خود باید بکند [این است که] میداند که چه بکند.

کلمه « ربّ »

بعد که فرمود رحمتی است از ناحیه پروردگارت، فوراً فرمود: «رَبِّ السَّمواتِ وَ الْارْضِ وَ ما بَینَهُما انْ کنْتُمْ موقِنین» پروردگار تو، همان پروردگار همه آسمانها و زمین، یعنی پروردگار همه عالم. بعضی مفسرین این نکته را یادآوری کردهاند- درست هم گفتهاند- که در «رَحْمَةً مِنْ رَبِّک» (رحمتی است از ناحیه پروردگار تو) [ممکن است] این توهم برای افرادی که ذهنشان مسبوق به این است که رب من غیر از رب توست و رب تو غیر از رب من است (ارباب انواع به مفهومی که آنها قائل بودند نه به معنی اسماء الهی) [پیدا شود که] خوب، [آن رحمت که] رحمت پروردگار توست، ارباب ما چطور؟ آنها میگفتند «ارْبابٌ مُتَفَرِّقونَ خَیرٌ عَنِ اللَّهِ الْواحِدِ الْقَهّار». نه، رب من همان رب همه عالم است، نه اینکه رب من از رب شما جداست. [قرآن میگوید] رب تو، همان رب همه آسمانها و زمین.

مکرر عرض کردهایم که اسماء الهی وقتی که ذکر میشود هر اسمی به یک تناسب خاص آورده میشود. مثلًا اینجا ممکن بود بگوید: «رَحْمَةً مِنْ خالِقِک، خالِقِ السَّمواتِ وَ الْارْضِ»؛ درست است، ولی فرمود: «رَحْمَةً مِنْ رَبِّک ... رَبِّ السَّمواتِ وَ الْارْضِ» چون اسم «رب» آن شأن پروردگار را ذکر میکند که به موجب آن خداوند متعال اشیاء را پرورش میدهد و تکمیل میکند. عنایت به این است: «انّا کنّا مُرْسِلینَ» ما پیامبران را فرستادهایم. این ارسال پیامبران مظهر چه اسمی از اسمهای