در نزد او بدون اجازه او شفاعت کند، یعنی هستند کسانی که با اجازه او شفاعت میکنند. «وَ لا یشْفَعونَ الّا لِمَنِ ارْتَضی» رسل شفاعت نمیکنند مگر در باره کسی که خدا اصل دین و ایمان او را بپسندد، یعنی در صراط توحید باشد. این [آیه] هم استثنایش ثابت میکند که قطعاً شفاعتی هست.

شفاعت منفی

حال برویم سراغ شفاعتهای منفی: از طرف دیگر یک سلسله شفاعتهای منفی در قرآن هست که قرآن در کمال صراحت آن شفاعتها را نفی کرده و فرموده است: «یوْمٌ لا بَیعٌ فیهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ» روزی که در آنجا [بیعی و] دوستی و شفاعتی [نیست] [1]. از این طرف اینجا فرموده [شفاعتی نیست]، از آن طرف فرموده شفاعت میکنند.

عرض کردیم که شفاعت منفی و شفاعت مثبت هر دو باید شناخته بشود، شناختن هر دو جزء معارف اسلامی است. ما باید ببینیم عقایدی که در آن زمان درباره شفاعت داشتهاند چگونه عقایدی بوده است. هرکسی آن طور اعتقاد به شفاعت داشته باشد اعتقادش باطل است، و آن این است: برای آنها مسئله اذن خدا برای شفیع و دیگر اینکه خود شفیع چه صلاحیتی باید داشته باشد و مشفوعٌ له چه صلاحیتی باید داشته باشد، این حرفها اصلًا مطرح نبوده. آنها در مسئله توحید معتقد بودند خدای بزرگ فقط خالق عالم است ولی [در] تدبیر عالم کار دست دیگران است و خدا [افعال آنها را] تصویب کرده است. معتقد بودند که خداوند متعال فقط خالق عالم است و بس. مسئله خلق و ایجاد برای آنها یک مسئله بود و مسئله اداره عالم مسئله دیگری. این فکر- که شاید هنوز هم در خیلی افراد باشد- [در آنها بود که] میگفتند خدا خالق عالم است یعنی سازنده عالم است، مثل این بنّا که این ساختمان را ساخته. سازنده عالم نقشش فقط به اصطلاح امروز سازندگی عالم است و بس. او عالم را ساخته و بعد موجوداتی در این عالم خلق کرده و آنوقت اداره عالم خودش حسابی دارد؛ مسئله اداره عالم، دیگر به خدا چندان ارتباطی