شناخته بشوند و در حقیقت اینها جزء اصول خداشناسی است. اینجاست که ما باید با توجه به مجموع آیات قرآن کریم در مورد شفاعت، ببینیم آن شفاعتی که منفی و مسلوب است چه نوع شفاعتی است و شفاعتی که اثبات و تأیید میشود چه نوع شفاعتی است؛ همچنین در مورد شفاعتی که اثبات و ایجاب میشود قرآن چه شرایطی را ذکر میکند؛ آنگاه [ببینیم] قرآن کریم در مورد شفاعتی که منفی است و آن را نفی کرده است چه میگوید، آیا اعتقاد به چنین شفاعتی کفر و شرک است یا صرفاً یک اعتقاد خرافه و باطل است ولی با شرک و کفر سر و کار ندارد؟ و مسئلهای که در عصر ما مسئله مهمی شده این است که شفاعت خواستن چگونه است؟ یک وقت هست ما از جنبه کلی و نظری بحث میکنیم که در قرآن یک نوع شفاعت، نفی و نوع دیگر اثبات شده و در قیامت نوعی از شفاعت وجود دارد. مسئله دیگر که مسئله عملی است این است که شفاعت خواستن (استشفاع)- که کار ما هست- یعنی اینکه شخصی از شفیعی طلب شفاعت کند و طبعاً باید شفیع را بخواند و از او طلب شفاعت کند، فی حد ذاته چگونه است؟ آیا استشفاع در هر موردی اشکال دارد ولو انسان از پیغمبر بخواهد استشفاع کند؟ و یا اینکه نه، استشفاع تابع شفاعت است؟ از شفیعی که قرآن شفاعت او را تأیید کرده، شفاعت خواستن اشکالی ندارد و اما از شفیعی که خداوند شفاعت او را تأیید نکرده، شفاعت خواستن اشکال دارد.

آنچه که در عصر ما خیلی رایج شده است مسئله شفاعت خواستن است که در نظر بعضی چنین آمده است که شفاعت خواستن به طور کلی نوعی شرک در عبادت خداوند است و چون شرک است پس قهراً در حد کفر است.

شفاعت مثبت

حال مطلب را از اساس و ریشه بحث میکنیم، چون این [آیه] از آیات مثبت شفاعت است، از آیاتی است که شفاعت را تأیید و اثبات کرده است. ابتدا ترجمه آیه را عرض میکنیم بعد وارد اصل مطلب میشویم. آیه اینجور میفرماید که «وَ لایمْلِک الَّذینَ یدْعونَ مِنْ دونِهِ الشَّفاعَةَ» آن غیرخداها که اینها آنها را میخوانند اختیار شفاعت را ندارند. «وَ لا یمْلِک» یعنی مالک شفاعت نیستند چون اختیاردار شفاعت نیستند «الّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ یعْلَمونَ» مگر [یک گروه]. (بدیهی است این «مگر» استثناست، حال یا استثنای متصل یا منقطع). یک دستهای مالک شفاعت