یکی از اموری که میگویند از مظاهر سبقت رحمت الهی بر غضب الهی است یعنی نشانه این است که همیشه لطف و رحمت بر غضب و قهر پیشی دارد این است:

اگر انسان در مرحله نیت طالب خیر و حقیقت باشد ولی جدی باشد، جدّاً طالب خیر و حقیقتی باشد، یعنی قصد داشته باشد کار خیری را انجام بدهد، بعد در عمل موفق نشود، آیا چنین کسی عنداللَّه مأجور است یا مأجور نیست؟ بله، خداوند به چنین کسی با اینکه توفیق این عمل را پیدا نکرده است به موجب همین قصد و نیت اجر و پاداش میدهد. ولی اگر کسی قصد معصیتی را بکند، نیت یک شری را در دل داشته باشد و بعد مانعی پیدا بشود که آن کار صورت نگیرد، مثلًا قصد داشت که برود شهادت دروغ بدهد ولی رفت و احتیاجی به او پیدا نشد و بالاخره در عمل، او شهادت دروغ نداد، آیا برای او گناه یک شهادت دروغ نوشته میشود؟ نه، چون نیت به مرحله عمل نیامده. این، تفضّل الهی است. در کار خیر، نیت به مرحله عمل هم که نیاید، فضل الهی برای او ثواب و اجر مینویسد [1].

حال، اینها حق را دشمن میدارند. خود این، بیماری خیلی بدی است. بدتر از این، این است که بر اساس این دشمنی و مکروه شمردن حق و حقیقت تأسیسات عملی و کارهایی هم کرده باشند، یعنی فعالیتهایی بر همین اساس انجام بگیرد. قرآن بعد از اینکه میفرماید: «وَ لکنَّ اکثَرَکمْ لِلْحَقِّ کارِهونَ» بیشترین شما حق را مکروه میشمارید، میفرماید: «امْ ابْرَموا امْراً فَانّا مُبْرِمونَ» مسئله تنها کراهت داشتن و تنفر داشتن از حق نیست؛ بالاتر، اینها ابرامها کردند.

لغت « ابرام »

ابتدا لغت «ابرام» را توضیح بدهم، بعد عرض بکنم که مقصود چیست، آن طور که مفسرین گفتهاند. «ابرام» نقطه مقابل «نقض» است. الآن هم در فارسی میگوییم

استاد: درست است: «لَها ما کسَبَتْ وَ عَلَیها مَا اکتَسَبَتْ». «له» را در کارهای خیر و نفع میگویند، «علیه» را در کارهای ضرر. در کار «له» «کسَبَ» گفته، آنچه کسب کند ولو اینکه از روی قصد هم نباشد، ولی در کار شر، آن وقتی علیه او نوشته میشود که آن کار را [انجام داده باشد.] البته آن، مسئله دیگری است ولی هر دو یک ریشه دارد که انسان از روی قصد و توجه و آگاهی کامل آن را انجام داده باشد.