بزرگ میکرد و آن این بود که همه دنیا در نظر او کوچک بود. این خودش بزرگی است. تا انسان بزرگ نباشد دنیا در نظرش کوچک نمیآید. شرّاح گفتهاند با قرائنی که در مجموع این جملهها هست مقصود ایشان جناب «عثمان بن مظعون» است [1].

معنی « خلیل »

حال ببینیم چرا در آیه شریفه کلمه «اخلّاء» (جمع خلیل) آمده است؟ ما حضرت ابراهیم علیه السلام را «خلیل اللَّه» میگوییم. بعضی میگویند علت اینکه به دوست «خلیل» میگویند این است که خلیل از ماده «خلّت» است و خلّت یعنی حاجت. به دوست از آن جهت «خلیل» میگویند که به نیازمندیهای دوستش میرسد، رفع خلّت و رفع نیاز از دوستش میکند، یعنی به اعتبار یکی از شرایط و آداب دوستی به دوست «خلیل» میگویند.

ولی من فکر میکنم- چنانکه برخی عرفا هم گفتهاند- ریشه این کلمه این نیست. این کلمه از همان ماده «تخلل» است. تخلل یعنی آمیختگی، یکیشدن. اگر خلیل از ریشه «خلّت» به معنای حاجت باشد، ما خدا را میتوانیم «خلیل ابراهیم» بنامیم ولی ابراهیم را دیگر نمیتوانیم «خلیل اللَّه» بگوییم. خدا را به اعتبار اینکه نیازمندیهای ابراهیم علیه السلام را بر میآورد میتوان گفت خلیل ابراهیم است اما ابراهیم چطور؟ ظاهر این است که خلّت به معنی آمیختگی است. دو نفر وقتی با همدیگر

بقیع ابتدا قبرستان نبود، پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله آنجا را قبرستان کردند، گفتند اینجا برای دفن مسلمین باشد. عدهای معتقدند این محلی که الآن به عثمان بن عفّان منسوب است قبر عثمان بن مظعون است، چون محل قبر عثمان روشن نیست. علتش این است که مردم علیه او انقلاب کردند و بعد اجازه دفنش را نمیدادند. چند روز جنازهاش افتاده بود و کسی جرأت نمیکرد [او را دفن کند] و اصلًا معلوم نشد چه شد. بعضی معتقدند بنی امیه شبی مخفیانه آمدند و او را بردند و در گوشهای دفن کردند و بعضی دیگر بر این عقیدهاند که [جسد مانده بود] تا اینکه حیوانات آن را خوردند و از بین رفت.