میفرماید: یخْلُقُ اللَّهُ ما یشاءُ خدا آنچه را که مشیتش اقتضا کند میآفریند، یعنی همه اینها خلقت خداست و بر طبق مشیت الهی به وجود آمده. انَّ اللَّهَ عَلی کلِّ شَیءٍ قَدیرٌ قدرت الهی محدود نیست، برای قدرت الهی نمیشود مرز و حد قائل شد، خدا بر هر چیزی تواناست، هرچه را بخواهد هرجور که بخواهد خلق میکند. البته خداوند قدیر است، علیم است، حکیم است، مرید است. معنای این که خداوند بر هر چیزی تواناست و هر طور که بخواهد خلق میکند این نیست که چون مشیت مطلق و قدرت بیپایانی دارد، همین طور به گزاف و بدون هدف و حکمت خلق میکند؛ نه، کارش بر اساس حکمت است، ولی مشیت و قدرتش محدود نیست.

آیات روشنگر راه

از اول آیه نور تا اینجا تقریباً یک فصل مخصوص بود، فصلی بود توحیدی و در همه این فصل، قرآن میخواهد این «اللَّهُ نورُ السَّمواتِ وَ الْارْضِ» را ارائه بدهد. گویی به عنوان پایان این فصل که وارد فصل دیگر و مطلب دیگری میشود- که البته باز آن مطلب با این فصل ارتباط دارد ولی فصل جداگانه شمرده میشود- میفرماید: لَقَدْ انْزَلْنا ایاتٍ مُبَیناتٍ ما فرود آوردیم آیههای روشنکنندهای را. مفسرین گفتهاند مقصود، از همان آیه نور به این طرف است. در واقع در پایان فصل میخواهد بگوید که بار دیگر شما را توجه میدهیم به آنچه گفتیم: لَقَدْ انْزَلْنا ایاتٍ مُبَیناتٍ ما آیاتی فرود آوردهایم روشنگر. کار قرآن روشنگری و هدایت است. وَ اللَّهُ یهْدی مَنْ یشاءُ الی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ خدا هرکس را که بخواهد، به صراط مستقیم و به راه راست هدایت میکند. آیات روشنگر برای همین است. چه چیز را میخواهد روشن کند؟ راه را.

بشر یک موجود سائر است، یعنی یک موجود سیرکننده و متحرک است، یک موجودی است که بر یک راه قرار گرفته و به سوی مقصدی باید برود. این آیات فرود آمده است که روشنگر راه برای بشر باشد. باز میفرماید: خدا هرکس را که بخواهد هدایت میکند، یعنی هدایت هیچ کسی از مشیت الهی بیرون نیست. ولی باز نباید اشتباه کرد که وقتی میگوییم «خدا هرکسی را که بخواهد به راه راست هدایت میکند» [یعنی خدا به گزاف چنین میکند!] مشیتش چگونه است؟ آیا مثلًا میان افراد قرعهکشی میکند و میگوید ببینیم به نام چه کسی بیرون میآید تا او را هدایت