باد جمع میکند، مثل یک مؤلّف تألیف میکند، یک جا گرد میآورد و از اینجا انبوهی از ابر به وجود میآورد. در آن آیه «یجْعَلُهُ کسَفاً» بود (یعنی ابر را فشرده میکند) و در اینجا «یجْعَلُهُ رُکاماً». مرحله «رکام» یک مرحله بالاتر است: نه تنها ابرهای گسترده باز و پشمکمانند به صورت جمعشده و فشرده درمیآیند، بلکه ابرهای متراکم تشکیل میشود، ابر روی ابر و ابر روی ابر قرار میگیرد که این، یک حالت فشردگی بیشتر را بیان میکند. فَتَرَی الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ. باز آن نتیجهای که آنجا گفته، اینجا هم گفته است: دانههای باران را میبینید که از لابهلا میریزد.

معنی « سماء »

در این آیه سوره نور مطلبی ذکر شده است که این دیگر برای علمای قدیم جز یک مطلب تعبّدی، هیچ معنی دیگری نمیتوانسته داشته باشد و آن این است: وَ ینَزِّلُ مِنَ السَّماءِ. این مطلب را ما مکرر عرض کردهایم که «سماء» با کلمه «آسمان» که ما میگوییم، یکی نیست. نصاب میگوید: «سما آسمان، ارض و غبرا زمین». ولی نه، آسمان که کلمهای است فارسی، مرکب از دو کلمه «آس» و «مان» است. «آس» یعنی «سنگآسیا» که میچرخد. حال این آس، این سنگ که میچرخد، اگر «دستی» باشد به آن میگویند «دست آس»، اگر «آبی» باشد به آن میگویند «آسیاب» یعنی آسِ آبی، و به هرحال «آس» اسم آن سنگ است که میچرخد.

آسمان یعنی آن چیزی که مانند [1] سنگ آسیا میچرخد. پس «آسمان» در زبان فارسی یعنی فلک که مثل سنگ آسیا میچرخد. ولی «سماء» معنایش «آنچه که مثل سنگ آسیا میچرخد» نیست. «سماء» یعنی آنچه که در بالا قرار گرفته است، از ماده «سموّ» است و سموّ یعنی علوّ. قرآن به هرچه که دربالای ما قرار گرفته «سماء» گفته است. خورشید هم سماء است، ستاره هم سماء است، ابر هم سماء است، و حتی قرآن گاهی به خود باران هم میگوید «سماء»: یرْسِلُ السَّماءَ عَلَیکمْ مِدْراراً [2].

چون از بالا میآید به آن میگوید «سماء»؛ و قرآن امور غیبی و ملکوتی و معنوی را هم «سماء» میگوید چون از نظر معنا در مقام بالاتری قرار گرفتهاند: وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ