بنگریم. این دو پدیده یکی مربوط است به مسئله باد و ابر و باران و تگرگ و به اصطلاح علمای قدیم «کائنات جوّیه» و دیگری مربوط است به خلقت حیوانات، علم الحیوان، زیستشناسی حیوانی. و البته قرآن هدف خودش را تعقیب میکند.

هدف قرآن از بیان این مطالب، با هدف یک نفر دانشمند عالِم به کائنات جوّیه یا دانشمند زیستشناس متفاوت است. قرآن از همه اینها میخواهد آن راههایی را که این مسائل به توحید و خداشناسی و معنویت دارد، به بشر ارائه دهد. حال در مورد آیه اول- که عرض کردم مربوط به کائنات جوّیه است- توضیح مختصری عرض بکنم.

کائنات جوّیه

یک سلسله حوادث بسیار مهم، نه در زمین و نه به اصطلاح در آسمان (به معنای مثلًا ماه و خورشید و ستارگان) بلکه در این جوّی که بر زمین احاطه کرده، در این قشری از هوا که بر زمین احاطه کرده است رخ میدهد که اینها را «کائنات جوّیه» میگویند؛ همین تشکیل ابر در این فضا، حرکت بادها، ریزش باران و برف و تگرگ، طوفانها و انقلابها که گاهی تبدیل به یک نقمت و بلا میشود، ولی به هرحال این حوادث یک سلسله چیزهایی است که زندگی جاندارها و از آن جمله انسان بستگی به اینها دارد. اگر باد نمیبود و هوا ساکن مطلق میبود، مثل یک حوض آب صد درصد آرام که هیچ تکانی به آن وارد نشود، آیا امکان زندگی برای بشر در هیچ نقطهای حتی منطقههای معتدله بود؟ نه. خیلی واضح است که اگر ابر و باران نمیبود گیاه و حیوان و انسانی نبود. من خودم نشمردهام ولی بعضیها که شمردهاند مدعی هستند که در 105 آیه قرآن از باد و ابر و باران و تگرگ و امثال اینها سخن رفته است.

علم کائنات جوّی هم مانند همه علوم دیگر تدریجاً توسعه پیدا کرده است و مخصوصاً بعد از اختراع و کشف وسائل جدید شناختن حوادثی که در جوّ رخ میدهد برای علما خیلی آسانتر شده است. مثلًا برای یک عالمِ هزار سال پیش مطالعه کردن ابرها کار بسیار مشکلی بود. گاهی چون میدیدند که بعضی از ابرها از کوهها هم پایینتر میآید، میرفتند بالای کوهها- چه مسافرت پر زحمتی- که از آنجا وضع ابرها را مشاهده کنند. بوعلی میگوید من مکرر خودم در جاهایی قرار گرفتهام که دیدهام ابر پایینتر از جایی است که من قرار گرفتهام. یا در این که ابر از