به خرج میدهد: خیلی خوش آمدید! صفا آوردید! اما در دلش دائماً فحش میدهد که این چه بلایی بود که این ساعت رسید، ما هزار کار داریم، عجب مردم بیتربیت بیادبی هستند، چه خروسهای بیمحلی و چه مزاحمهایی! بعد هم که مهمان بیرون رفت، جلو زن و بچهاش صد تا فحش میدهد. دیگر آن بچه چه از آب درمیآید! بچهای که میبیند پدرش اینقدر شهامت ندارد که به مهمان بگوید: «آقا من نمیتوانم تو را بپذیرم» و جلو مهمان خیلی کوچک و بزرگ میشود و خوشامد میگوید و پشت سرش فحش میدهد.

شکل سوم قضیه این است که صاحبخانه کارش را خوب انجام میدهد و دم در میآید و میگوید: «آقا من متأسفم از این که نمیتوانم شما را بپذیرم، الآن کار واجبی دارم» یا یک نفر را میفرستد که به او بگوید: «ایشان الآن کار لازمی دارند و نمیتوانند شما را بپذیرند.» این کار صاحبخانه خوب است، ولی ضعف اخلاق، مربوط به وارد و مهمان است، زیرا به او برمیخورد؛ هرجا که مینشیند میگوید: درِ خانه فلان کس رفتم و مرا نپذیرفت؛ نمیگوید من با اجازه قبلی نرفته بودم، نمیگوید او که نپذیرفت عذر داشت یا عذر نداشت. تو باید بنا را بگذاری بر این که او عذر داشته، و باید خوشت بیاید که میزبان تو یک شخص باشهامت و صریحی بوده که به تو دروغ نگفت و راست گفت. این هم شکل سوم.

آنچه در جامعه ما عمل میشود یا آن دو شکلِ مربوط به میزبان است و یا این یک شکلِ مربوط به مهمان است.

حالت مورد پسند اسلام

ولی آن شکل چهارم که اسلام آن شکل را میپسندد، در جامعه ما وجود ندارد و آن این است که اگر میزبان وقت ندارد و نمیتواند [مهمان سرزده را بپذیرد] در کمال صراحت بگوید: «آقا معذورم، نمیتوانم شما را بپذیرم» و مهمان هم بدون این که به او بربخورد برگردد و برود. قرآن این شکل چهارم را دستور میدهد، میفرماید: وَ انْ قیلَ لَکمُ ارْجِعوا فَارْجِعوا و اگر به شما گفتند نمیتوانیم شما را بپذیریم، برگردید، هُوَ ازْکی لَکمْ این برایتان پاکتر است (این شکل چهارم از آن سه شکل برایتان بهتر است) وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلونَ عَلیمٌ خدا به کارهای شما آگاه و داناست.