منفی و بدبینانهای نسبت به او دارد؟ آیا انسان را حقیر میشمارد یا برای او کرامت و عزت قائل است؟

مسئله دیگر مسئله جامعه انسانی است. آیا قرآن برای جامعه انسانی شخصیت و اصالت قائل است یا آنکه صرفاً فرد را اصیل به حساب میآورد؟ آیا جامعه از دید قرآن حیات و موت و ترقی و انحطاط دارد یا آنکه همه این صفات تنها درباره افراد صادق است؟ در همین زمینه مسئله تاریخ مطرح میشود و اینکه نظر قرآن درباره تاریخ چیست؟ نیروهای محرک تاریخ از نظر قرآن کدامند و تأثیر فرد در تاریخ تا چه اندازه است؟

مسائل بسیار زیاد دیگری در قرآن مطرح است که در اینجا فهرستوار به چندتای آن اشاره میکنیم. از جمله این مسائل نظر قرآن درباره خودش است و بعد مسئله پیغمبر در قرآن و اینکه قرآن پیامبر را چگونه معرفی میکند، با او چگونه سخن میگوید و ... مسئله دیگر تعریف مؤمن در قرآن و صفات مؤمنین است.

هرکدام از این بحثهای کلی البته شعبهها و شاخههایی دارند. به عنوان مثال وقتی درباره انسان بحث میکنیم طبعاً در خصوص اخلاق نیز باید سخن بگوییم و یا وقتی از جامعه صحبت میکنیم ناگزیر باید از روابط افراد و مسئله امر به معروف و نهی از منکر، مسئله طبقات اجتماعی و ... سخن به میان بیاوریم.

قرآن خود را چگونه معرفی می کند؟

در تحلیل محتوای قرآن بهتر است کار را از اینجا شروع کنیم که ببینیم قرآن خودش درباره خودش چه نظری دارد و خود را چگونه معرفی میکند؟ اولین نکتهای که قرآن درباره خود میگوید این است که این کلمات و عبارات، سخن خداست. قرآن تصریح میکند که پیامبر انشاءکننده قرآن نیست بلکه آنچه را که توسط روحالقدس یا جبرئیل به اذن خدا بر او القاء شده است بیان میکند.

توضیح دیگری که قرآن درباره خود میدهد، معرفی رسالتش است که عبارت از هدایت ابناء بشر و راهنمایی آنها برای خروج از تاریکیها به سوی نور است: