بیان میکند. صورت مسئله این است: اگر مردمی با همین صفاتی که ذکر شد سر جنگ و مخالفت دارند تکلیف همان است که گفته شد. حالا اگر چنین مردمی اعلام صلح کنند یعنی تمایل به صلح نشان بدهند، برای پیغمبر چه وظیفهای است؟ البته اختصاص به پیغمبر ندارد؛ برای رهبر مسلمین که میخواهد با اصول اسلامی عمل کند چه وظیفهای است؟ میفرماید اگر آنها تمایلی به صلح و صفا و به اصطلاح امروز به همزیستی و متارکه جنگ نشان دادند تو هم مضایقه نکن، تو هم تمایل نشان بده: وَ انْ جَنَحوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها اگر تمایل به صلح و صلاح نشان دادند تو هم چنین کن، یعنی تو هم حاضر شو.

اینجا کلمه «جَنَحَ» آمده است که لغت «جناح» که به معنی بال مرغ است از همین کلمه است. این لغت به معنی متمایل شدن است. «جَنَحَ» یعنی تمایل نشان داد.

در اینجا وقتی میفرماید: جَنَحوا لِلسَّلْمِ کأنّه اینجور تشبیه شده است که مرغ وقتی پرواز میکند اگر بخواهد به طرفی گردش کند قهراً بالش به آن طرف کج میشود.

همین طور است هواپیما. پس کأنّه انْ جَنَحوا لِلسَّلْمِ یعنی اگر اینها بال خودشان را به سوی صلح و سلامت کج کردند تو هم همین کار را بکن. سپس میفرماید: وَ تَوَکلْ عَلَی اللَّهِ انَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ، چون مردمی که ایمان ندارند فرض این است که به قول و پیمانشان اعتمادی نیست. آنها اعلام صلح کردهاند، ما هم میخواهیم صلح و سلامت باشد، اما از کجا بشود به اینها اعتماد کرد؟ تکلیف چیست؟ در اینجا قرآن میفرماید: نترس و به خدا توکل کن؛ به خدا اعتماد کن انَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ که خدا هم شنوا و هم داناست؛ یعنی تو کارت را بر اساس حق و بر مُرّ حق قرار بده، خدا خودش با اسباب و وسائلی که دارد شما را حفظ میکند؛ شما مطابق اصول رفتار بکنید دیگر باقیاش را به خدا توکل کنید.

آیه بعد مربوط به همین قسمت است که به خدا توکل کن و از مکر و خدیعه هم نترس وَ انْ یریدوا انْ یخْدَعوک فَانَّ حَسْبَک اللَّهُ اگر بخواهند تو را بفریبند یعنی اگر این اظهار صلح و سلامشان خدعه و فریب باشد خدا تو را کافی است. اینها همه برای این گفته میشود که نمیشود به قول دشمن اعتماد کرد هر چند انسان جستجو و تحقیق کند. البته اینها معنایش این نیست که لازم نیست در این زمینه تحقیق کنی که آیا دشمن قصد خدعه دارد یا ندارد؛ نه، سخن این است که یک چیزهایی مخفی میماند، ولی تو به خاطر این احتمال که نکند خدعه و نیرنگ باشد، اگر دست صلح