که اثر گناهان گذشته را جبران میکند، چون تقوای واقعی [همراه با] توبه است.

کسی که یک آلودگیهایی در گذشته داشته، هنگامی باتقوا خواهد بود که از آن آلودگیها توبه کند. پس اثر آن گناهان گذشته پاک میشود، مجازات اخروی هم از انسان سلب میشود، یعنی خدا دیگر بنده باتقوایش را به خاطر گناهان گذشتهاش مجازات نمیکند. وَ اللَّهُ ذُوالْفَضْلِ الْعَظیمِ خدا صاحب فضل و بزرگ است. قرآن کریم در این آیات میخواهد ما را توجه بدهد که اگر ایمان ما ایمان واقعی باشد و اگر عمل ما عمل اسلامی باشد و اگر جامعه ما جامعه مسلمان باشد، مشمول انواعی از عنایتهای الهی خواهیم بود و موفقیتها خواهیم داشت. از جمله همان آیهای است که خواندم: انْ تَتَّقُوا اللَّهَ یجْعَلْ لَکمْ فُرْقاناً تقوا داشته باشید تا روشنبین باشید. و این خودش چه موفقیت بزرگی است که یک فرد یا یک جامعه روشنبین باشد. گاهی قرآن بر همین اساس داستان نقل میکند، یعنی جریانهایی از تاریخ مسلمین نقل میکند که به موجب این جریانها نشان میدهد که در صدر اول خداوند چگونه پیغمبر خودش را و به تبع، مؤمنینی را که همراه او بودند، چون بر راه حق و بر راه خدا و بر راه تقوا بودند مؤید کرد و از چه مضایق و تنگناهایی نجات داد و برعکس دشمنان آنها را با آن همه قدرت و سطوت، با آن همه طنطنه و طُمطُراق نیست و نابود کرد. همه اینها را به صورت درس عملی بیان میکند.

ماجرای هجرت رسول اکرم

وَ اذْ یمْکرُ بِک الَّذینَ کفَروا لِیثْبِتوک اوْ یقْتُلوک اوْ یخْرِجوک وَ یمْکرونَ وَ یمْکرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیرُ الْماکرینَ. در این آیه یکی از فرازهای حساس تاریخ اسلام بیان میشود و نشان میدهد که چگونه در سختترین شداید، خداوند اسلام و مسلمین را نجات داد، چرا؟ چون واقعاً اسلام و ایمان حکمفرما بود. یکی از آن سختترین شداید، مسئله هجرت پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله است. جریانی که به هجرت رسول اکرم از مکه به مدینه منتهی شد بسیار حیرتانگیز است. پیغمبر اکرم در ده سال اول بعثتشان که جناب ابوطالب پدر بزرگوار علی علیه السلام هنوز در قید حیات بود- و او رئیس بنیهاشم و مورد احترام همه قریش بود- به واسطه حمایت ابوطالب کمتر مورد آزار قرار میگرفت. بعد از وفات ابوطالب، به فاصله چند روز همسر بزرگوارشان خدیجه (سلاماللَّه علیها) نیز از دنیا رفت. این زن واقعاً مصداق یار غمگسار بود و از نظر