در اصطلاح قرآن- اگر نگوییم در همه موارد- در اکثر موارد، کلمه «کافر» به هر غیر مسلمانی گفته نشده است، بلکه قرآن کسانی را «کافر» میگوید که بعد از آنکه پیامبر مبعوث شده و از آنها دعوت کرده و حقیقت برای آنان روشن گشته است، آنها در مقابل پیامبر ایستاده و انکار نمودهاند؛ یعنی قبل از دعوت پیامبر هنوز مردم نه مؤمند، نه کافر و نه منافق، بلکه «الناس» هستند و بعد از آمدن او و دعوت نمودن او مردم به سه گروه تقسیم میشوند: گروهی مؤمن میگردند، گروهی انکار میکنند و گروه دیگری به ظاهر تسلیم میشوند و در باطن مخالفند.

در این آیه شریفه، مقصود از کفّار نه آنانی است که قبل از دعوت و روشن شدن حقیقت برای آنها اسلام نیاوردهاند بلکه آنهایی که تو دعوت کردی و پس از آگاهی و شناخت حقیقت، با درک عقلی و خرد خودشان مبارزه نموده و تو را انکار کردند:

وَ جَحَدوا بِها وَ اسْتَیقَنَتْها انْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوّاً [1].

اصولًا اگر انسان روحاً تسلیم حقیقت باشد، وقتی حقیقت بر او عرضه گردد تسلیم میشود. آنچه که انسان را به هلاکت میکشاند موضعگیری در مقابل حقیقت است؛ چنانکه گروه زیادی اینچنیناند که پیشاپیش در مقابل حقیقت موضعگیری میکنند.

قرآن تابلو این گونه موضعگیریها را در یک آیه شریفه زیبا مجسم فرموده است آنجا که میفرماید:

وَ اذْ قالُوا اللَّهُمَّ انْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِک فَامْطِرْ عَلَینا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ [2].

آنگاه که گفتند: خدایا اگر این قرآن حق است از جانب تو، پس سنگی از آسمان بفرست و ما را از بین ببر که طاقت تحملش را نداریم.

یعنی به جای اینکه بگویند خدایا اگر حق است و از جانب توست توفیق پذیرش آن را به ما عطا کن، میگویند اگر حق است ما را نابود کن!