حروف مقطّعه

این سوره که از سورههای مدنی است، مانند سیزده سوره دیگر در قرآن با حروف مقطّعه آغاز گردیده است. حروف مقطّعه یعنی حروف الفبا در حالی که با یکدیگر ترکیب نشدهاند.

اینگونه سورهها بعضی با یک حرف آغاز میشود مثل سوره ن و القلم یا ق، و بعضی با دو حرف مثل یس، طه، طس و بعضی با سه حرف مثل طسم یا الم و بعضی با چهار حرف مثل المر و بعضی با پنج حرف مثل حمعسق یا کهیعص.

این مطلب از مختصات قرآن است، یعنی کتاب دیگری چه از کتب آسمانی و چه غیر آسمانی نداریم که فصلهایش با حروف مقطّعه آغاز شده باشد. منظور از این حروف چیست؟

این سؤال از همان صدر اسلام برانگیخته شده است و نظریات زیادی در این باره اظهار گردیده و میتوان گفت نظر قاطعی هنوز پیدا نشده است.

ما اینک به بعضی از آنها اشاره میکنیم:

بعضی را عقیده بر آن است که اینها یک سلسله رموزی است میان گوینده و شنونده؛ یعنی بین خدا و پیغمبر مطالبی و معارفی بوده که از سطح فکر عامه مردم فراتر بوده است و به علت اینکه مردم ظرفیت شنیدن آن را نداشتند به طور صریح بیان نگردیده و به صورت رمز رد و بدل شده است؛ چنانکه این مطلب در میان دو فرد انسان نیز رایج است؛ هنگامی که شخصی نمیخواهد مطلب را همه بفهمند با رمز با شنونده مورد نظر خودش گفتگو میکند.

نظریه دیگر این است که اینها اسمهای قرآن و یا نامهای سورههایی است که در اول آنها آمدهاند، یعنی نام سوره بقره که الم در اول آن آمده همان الم است و نام سوره طه همان طه است.

نظر دیگر این است که اینها سوگند است. قرآن همچنان که به سایر مظاهر خلقت سوگند یاد کرده است (به خورشید، به ماه، به ستارگان، به روز، به شب، به نفس انسانی) همچنین به حروف الفبا نیز سوگند خورده است. پس معنی الم این است که به الف و لام و میم سوگند.

انسان هنگامی که به چیزی سوگند میخورد، در حقیقت امر مورد احترامی را که برای خودش محترم است و مخاطب هم میداند که آن چیز مورد علاقه اوست و