مصلحتهای دینی و مصلحتهای دنیاییشان، مصالح واقعی مردم را به آنها بگوید. وَ یخْبِرُهُمْ بِما یرِدُ عَلَیهِمْ مِنَ الْآفاقِ مِنَ الْاحْوالِ الَّتی فیهَا الْمَضَرَّةُ وَ الْمَنْفَعَةُ دیگر اینکه آنچه در آفاق دوردست از قضایای خوب و بد به حال مسلمین واقع میشود به آنها بگوید و به اطلاع آنها برساند و آنها را در جریان بگذارد. حوادثی برای عالم اسلام پیش میآید؛ یک وقت از نوع نوید و بشارت است، پیشرفتی حاصل شده برای اسلام و افتخاری به دست آمده است و خوب است مردم مطلع شوند، و یک وقت است حادثه سوئی برای عالم اسلام پیش آمده، باز باید مسلمین از حال یکدیگر آگاه بشوند، مثلًا بدانند که در این هفته بر سر برادرانشان در الجزایر یا در نقطه دیگر دنیا چه آمده است.

حالا چرا باید دو خطابه انشاء بشود؟ چرا یک خطبه کافی نیست؟ و آیا فرق است بین آن دو خطبه؟ در همین حدیث ذکر شده:

وَ انَّما جُعِلَتْ خُطْبَتَینِ لِیکونَ واحِدَةٌ لِلثَّناءِ عَلَی اللَّهِ وَ التَّحْمیدِ و التَّقْدیسِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ الْاخْری لِلْحَوائِجِ وَ الْاعْذارِ وَ الْانْذارِ وَ الدُّعاءِ لِما یریدُ انْ یعْلِمَهُمْ مِنْ امْرِهِ وَ نَهْیهِ وَ ما فیهِ الصَّلاحُ وَ الْفَسادُ.

یعنی علت اینکه دو خطبه فرض شده این است که در یکی به حمد و ثناء و تقدیس الهی پرداخته شود و در یکی دیگر به ذکر حوائج مردم و ارشاد و موعظه آنها پرداخته شود. اما همان طوری که صاحب وسائل الشیعه گفته، این جهت همه وقت ضرورت ندارد.

امشب به مناسبت بحث خطابه و منبر و اشاره به این که ما در اسلام مادهای داریم که به حسب آن ماده خطابه در متن دین قرار گرفته، وارد این بحث شدم، و اما اینکه چرا [نماز جمعه] در شیعه خوانده نمیشود [1] مطلب دیگری است. من خودم شخصاً از کسانی هستم که نتوانستهام باور کنم که این نماز پربرکت و با اهمیت آن قدر شرایط سنگین و محدودی داشته باشد که نتیجهاش این باشد که عملًا منسوخ و متروک شود.

. [ناظر به قبل از انقلاب اسلامی است.]