دیگر خوب است که انسان در این دنیا عقیده و مسلکی داشته باشد و همیشه از آن عقیده و مسلک پیروی نماید، مزوّر و مذبذب نباشد، ولی هر عقیده و مسلکی مقدس نیست و شایستگی از خودگذشتگی ندارد، بسیاری از عقاید و مسالک از حدود منفعت پرستی و خودپرستی تجاوز نمیکند. بدیهی است عقیدهای که ریشه و اساسش خودپرستی است و بر محور کامرانی میچرخد، شایستگی ندارد که بشر در راه آن خود را فانی کند. فانی شدن در راه چنین عقیدهها و مسلکها مبنی بر هیچ منطقی نیست و دور از عقل و خرد است. آن عقیده و مسلکی شایسته جهاد و فداکاری است که فوق منافع مادی افراد باشد. در درجه سوم، باید امری که مورد علاقه و عقیده و ایمان انسان قرار میگیرد مافوق همه مقدسات و همه امور عالی و شریف باشد به طوری که ایمان به او شامل ایمان به همه حقایق بوده باشد.

حکمای الهی قاعدهای را به ثبوت رسانیدهاند و آن اینکه «ذات یگانه، جمیع حقایق را در بر دارد». ایمان به ذات یگانه نیز اگر خالص و عارفانه باشد ایمان به همه حقایق را در بر دارد، چون تمام حقایق منبعث از ذات اوست، تمام اصلهایی که در این جهان هست از ذات پاک او سرچشمه میگیرد. قرآن کریم تعبیری دارد که میفرماید: بگو حق از خداست [1]. قرآن نمیگوید حق با خداست، میگوید حق از خداست. خداوند بالاتر است از اینکه بگوییم حق با او و او با حق است؛ او ذاتی است که همه حقها از ذات او منبعث میشود. ایمانی که در قرآن مکرر ذکر شده یعنی ایمان به خدا، یعنی ایمان به علم و حکمت و قدرت و نظام و تدبیر و عدالت، ایمان به آنچه در این جهانْ حق و ثابت و مفید است.

و اما رکن دوم عمل است، نه مطلق عمل، عمل صالح و پاک و نیک. بشر روح دارد و بدن، قلب دارد و قالب. در ناحیه روح و قلب باید اطمینان و ایمان داشته باشد، حیران و سرگشته نباشد. در ناحیه بدن و قالب باید مانند درختی بارور و مثمر بوده باشد.

جهان ما جهان حرکت است، جهان کار است. از بزرگترین کرات آسمانی تا کوچکترین ذراتی که بشر تاکنون کشف کرده، در کار و در حرکت و فعالیتند. یک ذره و یک قطره بیکار نیست. انسان نیز از این قانون کلی و عمومی مستثنی نیست.