این یک آیه بود، که به این مضمون ما خیلی داریم؛ در کلمات امیرالمؤمنین و در جاهای دیگر زیاد داریم.

صبر در مقابل بدیهای مشرکان

آیه دیگر این است:

وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذینَ اوتُوا الْکتابَ مِنْ قَبْلِکمْ وَمِنَ الَّذینَ اشْرَکوا اذی کثیراً وَ انْ تَصْبِروا وَ تَتَّقوا فَانَّ ذلِک مِنْ عَزْمِ الْامورِ [1].

اینجا صحبت صبر وتقواست نه صحبت احسان. ولی اجمالًا نشان میدهد: شما از مشرکان، از اهل کتاب آزار زیادی خواهید دید، ولیای مسلمین! شتاب نکنید، تحمل و صبر داشته باشید، تقوا داشته باشید، فوراً در مقابل بدیهای مشرکان و اهل کتاب عکس العمل بد نشان ندهید. اینجا جلوگیری از عکس العملِ بد است، و این یک کار غیرمنطقی و غیرمحتاطانه تلقی شده. وَ انْ تَصْبِروا وَ تَتَّقوا فَانَّ ذلِک مِنْ عَزْمِ الْامورِ اگر خویشتندار و بردبار باشید و تقوا داشته باشید، خودجلوگیر و خوددار و بر خود مسلط باشید- تعبیر قرآن در اینجور جاها این است- مِنْ عَزْمِ الْامورِ، یعنی از آن کارهایی است که از روی عقل و منطق و عزم و تصمیم انجام دادهاید نه کارهایی که از روی خواهش و میل و احساسات و هیجانهای بیمنطق انجام میشود.

تفسیر صحیح محبت

در عین حال آنجا که مورد ادْفَعْ بِالَّتی هِی احْسَنُ [2] نیست و اگر ما نیکی کنیم بدی او را دفع نکرده و تبدیل به خوبی ننمودهایم و دشمنی او را تبدیل به دوستی نکردهایم بلکه اگر به او خوبی کنیم به جامعه انسانیت بدی کردهایم، در اینجا اسلام دستور انواع خشونتها را میدهد که حد اعلایش همان مسئله جهاد است در مسائل جمعی،