یک کاری را انتخاب میکند معنی انتخابش این است که این کار خوب است که من انتخاب میکنم و بدیهی است که هیچ کس هیچ کاری را به عنوان یک کار بد انتخاب نمیکند، بلکه هرکاری را به عنوان یک کار خوب انتخاب میکند. و اضافه میکند که انسان هرکاری را که برای خود انتخاب میکند در واقع به آن کار ارزش داده و بنابراین برای دیگران هم همان کار را انتخاب کرده است.

این همان حرفی است که ما هم میگوییم که انسان با عمل خود، کاری را ترویج کرده؛ اگر کار خوب بکند، کار خوبی را ترویج کرده و اگر کار بد بکند، کار بدی را ترویج کرده. آن کاری که انسان انتخاب میکند در عین اینکه جزئی است، انسان به آن کار کلّیت میدهد. مثلًا شما مسلکی را برای پیروی انتخاب میکنید. این کار شما یک جزئی است، یعنی کار شخصی و فردی است که به شما و این زمان و این مکان مربوط است. ولی در واقع کلّیتی هم در اینجا هست، شما به این کار کلّیت میدهید.

وقتی یک کار را انتخاب میکنید معنایش این است که این کار بهطور کلی برای همه مردم خوب است. به قول او معیار اخلاقی بودن یک فعل، اخلاق فرد (فاعل) است.

پس اخلاق یک امر نسبی میشود زیرا از انتخاب فرد سرچشمه میگیرد. (حالا اینکه این حرف از ریشه حرف غلطی است، کاری ندارم). معیار اخلاقی بودن در این نظریه، انتخاب فرد است. بدیهی است من یک چیز انتخاب میکنم و شما چیز دیگری انتخاب میکنید. پس، از نظر من که این فعل را انتخاب کردهام فعل اخلاقی این است و از نظر شما که فعل دیگری را انتخاب کردهاید فعل اخلاقی چیز دیگری است. در زمان دیگر نیز فرق میکند.

ولی اگر از این نظریه بگذریم و سایر نظریاتی را که قبلًا نقل کردیم در نظر بگیریم، میتوانیم بگوییم که اخلاق نسبی نیست. اخلاق به آن معنا که ما تعریف کردیم مطلق است، ولی فعل اخلاقی مانعی ندارد که بگوییم نسبی است.

مفهوم انسان دوستی

در نظریاتی که نقل کردیم، از جمله گفتیم برخی معیار اخلاقی بودن یک فعل را محبت دانستهاند؛ اینکه هدف، غیر باشد. اینجا ما دو چیز داریم: یکی خود اخلاق یعنی خلق و خوی و خصلت روحی انسانی که آن همین غیردوستی و انسان دوستی و علاقهمند به سرنوشت انسانها بودن است. باید بگوییم که این نسبی نمیشود و