تَعْلَمُ انَّها جَوْزَةٌ، وَ لَوْ کانَ فی یدِک لُؤْلُؤَةٌ وَ قالَ النّاسُ انَّها جَوْزَةٌ ما ضَرَّک وَ انْتَ تَعْلَمُ انَّها جَوْزَةٌ..

اگر تو گردویی داشته باشی و هرکس به تو میرسد بگوید چه لؤلؤهای عالیی داری، قیمتش چند است؟ همه مردم بگویند لؤلؤ، وقتی تو خودت میدانی که گردوست نباید در تو اثر داشته باشد، هرچه میخواهند بگویند. عکس قضیه: اگر تو لؤلؤی در دست داشته باشی و هرکس به تو میرسد بگوید این گردوها را از کجا آوردهای، تو نباید ترتیب اثر بدهی. پس نباید به قضاوت مردم تکیه داشته باشی. تو اول تشخیص بده که چه داری، واقعاً ملکات خودت چه هست، ایمانت چه هست، یقینت چه هست. اگر دیدی که چیزی نیستی، گیرم که مردم اعتقاد خیلی زیادی هم به تو دارند، امر به خودت مشتبه نشود، به فکر اصلاح خودت باش. عکس قضیه:

اگر احساس میکنی که راهی که میروی راه خوبی است، گیرم مردم تو را تخطئه میکنند، نباید به حرف آنها ترتیب اثر بدهی.

روح علمی

مطلبی هم راجع به علم عرض بکنم و بحث را خاتمه بدهم. این هم مطلبی است که از آیات و روایات خود ما استفاده میشود و اینها را ما باید در فصول تعلیم و تربیت اسلامی ذکر کنیم. این تعبیر در یکی از نوشتههای خودم- فکر میکنم در کتاب امدادهای غیبی- است که فرق است میان عالم بودن و روح علمی داشتن. ای بسا افرادی که روح علمی دارند ولی عالم نیستند وای بسا کسانی که عالمند و روح علمی ندارند. عالم واقعی آن کسی است که روح علمی توأم باشد با علمش. مقصود از روح علمی چیست؟ مقصود این است: علم اساساً از غریزه حقیقت جویی سرچشمه میگیرد. خداوند انسان را حقیقت طلب آفریده است؛ یعنی انسان میخواهد حقایق را آنچنان که هستند بفهمد، میخواهد اشیاء را همانطور که هستند بشناسد و درک کند، و این فرع بر این است که انسان خودش را نسبت به حقایق بیطرف و بیغرض نگاه دارد. اگر انسان خودش را بیغرض نگاه دارد و بخواهد حقیقت را آنچنان که هست کشف کند نه اینکه بخواهد حقیقت آن طوری باشد که او دلش میخواهد، [در این صورت او دارای روح علمی است.] یک وقت