مواجه شد با همین حرف که: انّا وَجَدْنا ابائَنا عَلی امَّةٍ وَ انّا عَلی اثارِهِمْ مُقْتَدونَ [1]، که تو چرا میخواهی ما را از سنتهای گذشته پدرانمان منصرف بکنی؟ با اینکه اقوام پیغمبران خیلی از نظر سنن، مختلف بودند و هر پیغمبری در میان قوم خود مسائلی را طرح کرده که با وضع زندگانی آنها مربوط بوده و با یک اشکالاتی مواجه بوده که مخصوص آن قوم بوده، ولی یک اشکال عمومی در میان همه اقوام بوده و همه پیغمبران دچار آن بودهاند و آن مصیبت تقلید از آباء و اجداد و گذشتگان و به قول امروزیها سنت گرایی بوده است، و پیغمبران برعکس، عقل مردم را بیدار میکردند و میگفتند فکر کنید، حالا پدرانتان هرطور بودند: اوَ لَوْ کانَ اباؤُهُمْ لایعْقِلونَ شَیئاً وَ لایهْتَدونَ آیا اگر پدرانتان عقلشان به جایی نمیرسید و چیزی نمیفهمیدند، باز هم شما باید از آنها پیروی بکنید؟!

امام صادق و مرد سنت گرا

داستان معروفی است که حضرت صادق تشریف بردند به منزل یکی از دوستانشان یا یکی از شیعیانشان که خانه بسیار کوچک و محقری داشت. گویا او آدمی بوده که حضرت میدانستهاند وضعش اقتضا میکند که خانه بهتری داشته باشد. حضرت فرمودند: تو چرا در این خانه زندگی میکنی؟ مِنْ سَعادَةِ الْمَرْءِ سَعَةُ دارِهِ [2]. گفت: یا ابنَ رسولِ اللَّه! این خانه پدری و آباء و اجدادی من است و دلم نمیخواهد از اینجا بروم. چون پدر و جدّم اینجا بودهاند، نمیخواهم از اینجا بروم. حضرت فرمودند:

گیرم پدرت شعور نداشت، آیا تو هم باید اسیر بیشعوری پدرت باشی؟! برو برای خودت یک خانه خوب تهیه کن.

اینها واقعاً نکات عجیبی است. انسان از جنبه تربیتی توجه نمیکند که قرآن اینها را که میگوید برای چه میگوید؟ میخواهد امت را این گونه بسازد.

پیروی نکردن از اکثریت

باز حضرت [امام موسی کاظم علیه السلام] موضوع دیگری ذکر میکنند، میفرمایند: