همچنین پیغمبر اکرم فرمود: بِالتَّعْلیمِ ارْسِلْتُ [1] من فرستاده شدم برای تعلیم. در آن داستان معروف که وارد مسجدشان شدند و دو حلقه جمعیت دیدند که در یکی مردم مشغول عبادت بودند و در دیگری مشغول تعلیم و تعلّم، فرمود: کلاهُما عَلی خَیرٍ وَ لکنْ بِالتَّعْلیمِ ارْسِلْتُ هر دو کار خوب میکنند ولی من برای تعلیم فرستاده شدهام، و بعد خود حضرت آمدند در آن جمعی که مشغول تعلیم و تعلّم بودند نشستند.

آیه دیگر:

هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْامِّیینَ رَسولًا مِنْهُمْ یتْلوا عَلَیهِمْ ایاتِهِ وَ یزَکیهِمْ وَ یعَلِّمُهُمُ الْکتابَ وَ الْحِکمَةَ [2].

یزَکیهِمْ بیشتر به پرورش میخورد و مربوط به تربیت است. وَ یعَلِّمُهُمُ الْکتابَ وَ الْحِکمَةَ. حالا مقصود از کتاب هرچه هست، مطلق کتاب است [یا قرآن] بالاخره کتاب و حکمت با یکدیگر توأم شده است. حکمت، دریافت حقیقت است و در این بحثی نیست. بحث اینکه چه حکمت است و چه حکمت نیست، بحث صغروی است. هر دریافت حقیقتی را حکمت میگویند.

یؤْتِی الْحِکمَةَ مَنْ یشاءُ وَ مَنْ یؤْتَ الْحِکمَةَ فَقَدْ اوتِی خَیراً کثیراً [3].

پس در این جهت که اسلام بهطور کلی دعوت به تعلیم و تعلّم کرده است، یعنی هدف اسلام و جزء خواستههای اسلام عالم بودن امت اسلامی است بحثی نیست.

«طَلَبُ الْعِلْمِ فَریضَةٌ عَلی کلِّ مُسْلِمٍ» از مسلّمات احادیث نبوی است و «مسلم» در اینجا خصوصیت ندارد و مقابل «مسلمه» نیست [4]