تئاترها، وسائل شهوترانی و امثال اینها.

ازدیاد بیماریهای عصبی و اختلالات روانی

مسئله ازدیاد روزافزون بیماریهای روانی و اختلالات عصبی، بیماریهایی که حتی اسمش را «بیماریهای تمدن» گذاشتهاند، آمار درباره آن چه نشان میدهد؟ آیا بیمار روانی در گذشته بیشتر بوده است یا حالا؟ ممکن است بگویید ما در گذشته آمار نداشتهایم. ولی کشورهای پیشرفته، از حدود دویست سال پیش آمارهایی دارند. آمارها در آنجا بالخصوص نشان میدهد که هرچه پیشرفت و رفاه مادی بشر بیشتر میشود، بر بیماریهای عصبی و اختلالات روانی افزوده میگردد. بیماریهای عصبی اعمّ است. بعضی از بیماریهای عصبی به اختلال روانی منجر نمیشود، فقط به بیماری جسمی منجر میشود مثل اغلب زخم رودهها، زخم معدهها که میگویند بیشتر در اثر ناراحتیهای عصبی به وجود میآید و اینها را «بیماریهای تمدن» نامیدهاند. اشتباه نکنید، نمیخواهم از اینجا نتیجه بگیرم پس باید رفاه را کم کرد. نه، رفاه کم بشود یا بالا برود اثری ندارد، منشأش نبودِ چیز دیگر است. یک وقت کسی از سخن من این گونه نتیجه گیری نکند که من میخواهم بگویم چون مردم در رفاه بودهاند بیماری روانی پیدا کردهاند، پس اگر مردم در فقر بروند بهتر میشود. خیر، میخواهم بگویم با اینکه مردم در رفاه هستند و نمیبایست این بیماریها و ناراحتیهای عصبی پیدا بشود باز هم هست و بیشتر از گذشته است، در صورتی که در گذشته مردم بیشتر دچار محرومیتهای اقتصادی بودند.

عصیان جوانان، هیپی گری

مسئله دیگر مسئله طغیان و عصیان جوانان است. هنوز هم خوشبختانه در میان ما کم پیدا شده (نه اینکه پیدا نشده)، آن مقداری هم که پیدا شده تقلید میمون وار از دیگران است. واقعاً جوانان ما طغیان ندارند، ولی وقتی میشنوند آنها چنین کردهاند میگویند ما هم چنین میکنیم. هیپیگری، پشت کردن به تمدن امروز است. در حالی که همه وسایل و امکانات برایش فراهم است، به همه چیز زندگی پشت کرده حتی به نظافت. به همه سنتها و به همه پیشرفتها و جلوههای تمدن پشت نموده است. حاضر نیست یک لباس عادی بپوشد. یک شلوار نو به او بدهی، اول پارهاش