میفرستد یعنی خدا، این عمل یک عمل حکیمانه است و بیپاداش نیست. ولی وقتی بگوییم ماورایی وجود ندارد، روح جامعه است که به بشر بدبخت الهام میکند که خودت را به آتش بینداز تا دیگران نجات پیدا کنند، و بعد هم که خود را به آتش انداختی، رفتی که رفتی آنجا که عرب نی بیندازد و تمام شد؛ این یعنی روح جامعه دارد میفریبد.

منشأ ابراز نظریات ماتریالیستی

همانطور که عرض کردم ترس از اینکه مبادا ماتریالیسم از بین برود و خدا و مذهب بیاید، موجب اظهار این نظریات شده است. بعضیشان میگویند: اگر خدا و مذهب بیاید پس آزادی عملی که من میخواهم داشته باشم چه میشود؟ یک عده میگویند: مبادا دوره قرون وسطی برگردد؛ اگر نگوییم «ماتریالیسم»، معنایش این است که قبول کردهایم که قرون وسطی برگردد. حالا این سخن باز برای فرنگیها خیلی عجیب نیست، برای مردم ما عجیب است. عجیب این است که مردم ما هم گاهی صحبت از قرون وسطی میکنند. در ایران صحبت از قرون وسطی میکند! قرون وسطی مال اروپاست. برای اروپا قرون وسطی یعنی دوره انحطاط. آن دورهای که برای او قرون وسطی است، برای تو دوره تمدن و فرهنگ است و افتخار توست. هزارسال پیش یعنی دوره ابوریحان بیرونی، ابوعلی بن سینا، فارابی، ابن رشد، ابن هیثم و غیره یکی از مشعشع ترین دورههای تمدن و فرهنگ بشری است که مال توست. تو چرا تاریخ او را به خودت میبندی؟! میگوید: ما میخواهیم قرون وسطی برنگردد! برای تو اگر قرون وسطی برگردد نهایت افتخار است. امروز هم اگر در دنیا ابوعلی سینایی وجود داشته باشد مجسمهاش را میریزند، اگر ابوریحان بیرونی وجود داشته باشد پایش را میبوسند. آنها میگویند قرون وسطی، ما هم میگوییم بله قرون وسطی. آنها میگویند قرون وسطی برنگردد، ما هم میگوییم قرون وسطی برنگردد. آنها قرون وسطی دارند، ولی ما اساساً قرون وسطی نداریم. البته ما دوره انحطاط داریم ولی دوره انحطاط ما مقارن با قرون وسطای آنها نیست. برای ما قرون وسطای آنها قرون جدید خودمان است یعنی این پنج شش قرن اخیر، نه آن دورهای که آنها قرون وسطی میگویند. دوره قرون وسطای آنها دوره تمدن و فرهنگ ماست، دوره افتخار ماست.