دیوار کشیدن میان افراد. با همین مالکیتها افراد بشر از یکدیگر جدا میشوند. این افراد که قبلًا کأنه حکم آبی را داشتند که در یک دریا جمع بود و به قول مولوی همه با همدیگر متحد بودند [در اثر مالکیتها به صورت آبهای کوچک درآمدند.] البته مولوی مقصود عالیتر دیگری دارد:

او در حقیقتِ عرفانی میگوید، اینها در یک امر اجتماعی. میگویند ابتدا بشر زندگی اشتراکی داشت، همه افراد بشر مثل آبهای یک دریا بودند. این مالکیتِ بی پیر آمد و این آب را قطعه قطعه کرد، پی در پی دیوار کشید و تکه تکه کرد. از اینجا خود فردی به وجود آمد. آن خودی که باید با او مبارزه کرد خود فردی و اختصاصی است. شما با مالکیت مبارزه کنید، فساد اخلاق را ریشه کن کردهاید.

تمام فساد اخلاقها ریشهاش مالکیت است. اشتراکیت را برقرار کنید، یک خود جمعی برقرار میشود و به دنبال آن تمام محاسن اخلاقی که مربوط به خود جمعی بوده است برقرار میشود.

نقد این نظریه

این هم یک حرفی است که به شعر شبیهتر است. اکنون فقط یک جهتش را برایتان عرض میکنم، اگر فرصت شد بعداً به تفصیل بحث میکنیم.

از اینها یک سؤال میکنیم: آیا آن چیزی که میان افراد انسان دیوار میکشد و «من» ها را از یکدیگر جدا میکند، منحصر به مالکیت است؟ آیا تمام مواهب در زندگی منحصر به مواهبی است که از ثروت ناشی میشود؟ یا در زندگی بشر مواهب دیگری هم هست؟ آیا واقعاً افراد یک خانواده که با یکدیگر زندگی میکنند، اگر فرض کنیم از نظر مالکیت هم اشتراک داشته باشند، دیگر من و ما از میان برادرها و خواهرها بکلی از بین میرود؟ یا باز چیزهای دیگری هست که آنها هم من و ما ایجا د میکند؟ آیا در یک جامعه، حتی جامعه اشتراکی، همانطور که مال و ثروت را بالاشتراک و بالتساوی تقسیم میکنند- که نمیکنند، حرفش هست و عملًا