خود دیگر را وظیفه دارد محترم و مکرّم بشمارد و عزیز بدارد؟ اگر اینطور باشد، پس باید آنچه را که روان شناسی میگوید «تعدد شخصیت» به معنی واقعی آن بپذیریم؛ یعنی قبول کنیم که هرکس در واقع دو «خود» است، دو «من» است، دو «شخص» است. قطعاً مقصود این نیست. در واقع در یک کالبد دو منِ مجزا وجود ندارد، دو شخص وجود ندارد.

یک فرض این است که در انسان دو شخص وجود دارد، دو من وجود دارد، دو خویشتن در مقابل یکدیگر وجود دارد. از ایندو یکی را باید ضعیف کرد و میراند، دیگری را باید محترم شمرد. اینجور که نیست. فرض دیگر این است که انسان دارای دو «خود» است اما نه به این معنی که دو خود اصیل، دو «من» در کنار یکدیگرند، بلکه یک خود واقعی و یک خود پنداری که آن ناخود است ولی انسان ناخود را خود خیال میکند. مگر چنین چیزی امکان دارد؟ میگویند بله؛ آنجا که گفتهاند با «خود» باید مبارزه کرد، آن خود، خود خیالی و پنداری است، آن چیزی است که خیال میکنی تو آن هستی ولی تو آن نیستی. یک خود واقعی و اصیل است که خود حقیقی، اوست. خود پنداری را باید میراند تا خود حقیقی و اصیل در انسان از پشت پردهها ظاهر بشود. آیا اینجور است؟ خیر.

همین را به تعبیر دیگری هم میتوانیم بگوییم: یک خود، خود اصلی است و خود دیگر خود فرعی و طفیلی.

نظریه منسوب به هایدگر

نظریه دیگری در اینجا هست و آن نظریهای است که بعضی خواستهاند آن را از نظریات هایدگر فیلسوف مادی آلمانی که الآن هم زنده است [استنتاج کنند [1].] او

قرآن هزار و چهارصد سال پیش گفت: «فراموش کردن خود». مگر انسان میتواند خودش، خودش را فراموش کند؟ انسان فکر میکند هرچه را بتواند فراموش کند، خودش را نمیتواند فراموش کند. خود فراموش کردن مساوی است با مردن. مگر میشود انسان خودش را فراموش کند؟! ولی قرآن میگوید: بله، انسان خودش را فراموش میکند. حال چگونه میشود، بعد عرض میکنم.

به هر حال امروز این مسئله مطرح است که انسان خودش را گم میکند، خودش را فراموش میکند، خودش را میفروشد، خودش را با خودش اشتباه میکند.