همان نسبیت در زیبایی را بیان میکند؛ یعنی برای او زیباست، برای کس دیگر زیبا نیست. این هم خودش مسئلهای است که میگویند برخلاف آنچه انسانها خیال میکنند که زیبایی عشق میآفریند، برعکس است: عشق، زیبایی میآفریند؛ یعنی اول زیبایی وجود ندارد که بعد در اثر زیبایی، عشق ایجاد بشود؛ اول عشق وجود پیدا میکند و بعد عشق زیبایی را خلق میکند. البته این یک نظر افراطی است.

نمیشود وجود زیبایی را در خارج بکلی انکار کرد.

حال آیا زیبایی، مطلق است یا نسبی؟ باز هم برای بحث ما ضرورتی ندارد که ما این مطلب را حتماً تحقیق کنیم که آیا زیبایی یک حقیقت مطلق است یا یک حقیقت نسبی. قدر مسلّم این است که در خارج، چیزی به نام زیبایی وجود دارد.

اینجور نیست که زیبایی صددرصد مخلوق عشق، و عشق حقیقتی گزاف باشد که همین جور یک جا پیدا میشود، بلکه زیبایی حقیقتی است. گیرم حقیقت نسبی هم باشد، باز خودش حقیقتی است.

رابطه زیبایی با عشق و حرکت

مطلب سوم به عنوان مقدمه برای این بحث این است که جمال و زیبایی از یک طرف و جاذبه از طرف دیگر، عشق و طلب از طرف دیگر، حرکت از طرف دیگر، ستایش از طرف دیگر، اینها حقایقی هستند که با یکدیگر توأمند، یعنی آنجا که زیبایی وجود پیدا میکند یک نیروی جاذبهای هم هست. زیبا جاذبه دارد. آنجا که زیبایی وجود دارد، عشق و طلب در یک موجود دیگر وجود دارد، حرکت و جنبش وجود دارد، یعنی خود زیبایی موجب حرکت و جنبش است. حتی به عقیده فلاسفه الهی تمام حرکتهایی که در این عالم است حتی حرکت جوهریه، و اساسی که تمام قافله عالم طبیعت را به صورت یک واحد جنبش و حرکت درآورده است، مولود عشق