همانطور که مثلًا در آب میگویند از چقدر است و از چقدر، در اینجا میشود چنین چیزی گفت؟ نه. آیا لازم است ما بتوانیم تعریف کنیم؟ نه، لزومی ندارد. برای اینکه به وجود حقیقتی اعتراف کنیم، هیچ ضرورتی ندارد که اول بتوانیم آن را تعریف کنیم. اگر بتوانیم، تعریف میکنیم؛ نتوانستیم، میگوییم از نظر کنه و ماهیت بر ما مجهول است ولی وجود دارد. زیبایی وجود داردگو اینکه بشر نمیتواند آن را تعریف کند. حتی بشر همین نیروی برق را نمیتواند تعریف کند اما شک ندارد که وجود دارد.

زیبایی، مطلق است یا نسبی؟

سؤال دوم که در اینجا مطرح است این است که آیا زیبایی مطلق است یا نسبی؟

یعنی آیا آن چیزی که زیباست فی حد ذاته زیباست قطع نظر از اینکه انسانی زیبایی آن را درک کند یا درک نکند، مثل خیلی چیزها که در عالم وجود دارد؟ مثلًا قله دماوند وجود دارد و مرتفع ترین قلهها در این منطقه است، خواه انسانی در عالم باشد که آن را درک کند یا نباشد. آن فی حدذاته برای خودش وجود دارد. آیا زیبایی در زیبا واقعاً حقیقتی است که وجود دارد یا یک رابطه مرموز است میان ادراک کننده و ادراک شده؟ شما میبینید انسانی، شیء یا انسان دیگری (معشوقش) در نظرش فوق العاده زیباست و حال آنکه یک انسان دیگر او را زیبا نمیبیند. پس معلوم میشود به قول این اشخاص، زیبایی حقیقت مطلقی نیست؛ یعنی ممکن است یک انسان در نظر انسانی در نهایت زیبایی باشد، و همان انسان در نظر انسانهای دیگر اصلًا زیبایی نداشته باشد. داستان معروف مجنون همین است. مجنون که در وصف لیلای خودش این همه شعر و غزل گفت، هارون الرشید خیال کرد لیلا لعبتی است که نظیر او در دنیا پیدا نمیشود. وقتی آن لیلای بدوی وحشی را از بیابان آوردند، دید یک زن عادی سیاه سوختهای است که اصلًا هیچ قابل توجه نیست.