میشود نامید؟ قدر مسلّم این است که کاری است قابل ستایش، تحسین، آفرین و مرحبا. آن آدمی هم که اگر خودش در چنین شرایطی قرار بگیرد این کار را نمیکند و همت چنین کاری را ندارد در عین حال چنین انسانی را ستایش میکند، میگوید من که مرد چنین کاری نیستم اما هرکسی چنین کاری بکند من به او آفرین میگویم و او را ستایش میکنم.

در یکی از جنگهای اسلامی چند نفر مجروح از مسلمین روی زمین افتاده بودند؛ و میدانید که آدم مجروح، قطع نظر از اینکه هوا هم گرم باشد یا نباشد، به دلیل اینکه خون از بدنش رفته است احساس تشنگی بیشتر میکند چون بدن احتیاج پیدا میکند به اینکه فوراً خون بسازد و آب میخواهد. یک نفر به بالین این مجروحین میرسد، احساس میکند که اینها خیلی تشنه هستند، فوراً ظرف آبی میبرد به یکی از اینها بدهد، او اشاره میکند به یک مجروح دیگر، میگوید برو به او بده. فوراً میرود سراغ او. وی اشاره میکند به مجروح سوم، میگوید برو به او بده. میرود سراغ او. وقتی میرود، میبیند او از تشنگی مرد. برمیگردد سراغ دومی، میبیند دومی هم مرده، برمیگردد سراغ سومی میبیند سومی هم مرده است. این آب به هیچ یک از این سه نفر نرسید؛ هرسه به تعبیر قرآن ایثار کردند: وَ یؤْثِرونَ عَلی انْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ [1] یعنی در عین کمال احتیاجی که خود دارند دیگران را بر خود مقدم میدارند.

حال اسم این را چه میگذارید؟ هرچه میخواهید بگذارید، اخلاق یا چیز دیگر، یک عمل قابل ستایش است، احدی نمیتواند این کار را ستایش نکند، بزرگواری نداند و به تعبیر رسول اکرم مکرمت نشناسد. مکرمت و بزرگواری است.

فلسفه بردگی

شما میبینید انسانی غلامی دارد که به حسب روابط ظاهری اقتصادی، او مملوک است و این مالک، ولی رفتارش با این مملوک از حدّ رفتار با یک رفیق خیلی بالاتر است و آن مملوک، مملوکیت او را بر هر آزادی ترجیح میدهد. با اربابش دو نفری به بازار میروند، لباس که میخرند با هم میخرند، ولی لباس نو را میدهد به آن