تصادف است؛ گمان میکنند هرکسی با یک بخت و شانس مخصوص به دنیا آمده است، اگر خوشبخت به دنیا آمده باشد هیچ چیز نمیتواند او را بدبخت کند، او برود راحت بخوابد که بخت و اقبالش بیدار است و اما اگر بدبخت و بدشانس به دنیا آمده باشد هیچ چیز قادر نخواهد بود او را خوشبخت سازد، نه علم و نه ایمان و نه عمل و نه اخلاق و ملکات فاضله، به هر راه راست و صراط مستقیم که قدم بگذارد آن بخت بد و سیاه مانند سایه همراه اوست، نمیگذارد به نتیجه برسد:

به گمان این اشخاص هیچ قدرتی در جهان قادر نیست که خوشبخت را بدبخت و بدبخت را خوشبخت نماید، زیرا:

این یک طرز تفکر است در میان بسیاری از مردم که متأسفانه شیوع دارد. بدیهی است که اگر بشر اندکی واقع بین باشد و روابط علّی و معلولی حوادث و قضایای عالم را درک کند، اگر اندکی در مسائل جهانْ علمی فکر کند، اگر کمی عقل و اندیشه خود را به کمک بخواهد، میفهمد که مسئله شانس و بخت یک خیال و یک واهمه شیطانی بیش نیست. نه عقل مسئله شانس و بخت را به رسمیت میشناسد و نه دین.

خداوند احدی را خوشبخت بالذات و بدبخت بالذات نیافریده. گلیم بخت هیچ کس نه آنچنان سفید بافته شده است که قابل سیاه شدن نباشد و نه آنچنان سیاه بافته شده است که قابل سفید شدن نباشد. گلیم بخت هرکس همان صفحه روح و آیینه قلب خود اوست. این صفحه، هم قابل سفید شدن و صیقل یافتن است و هم قابل سیاه شدن و تکدّر یافتن. علم و معرفت، ایمان و تقوا، مداومت بر عمل صالح این صفحه را سفید و صیقلی و نورانی میکند؛ جهل و خرافات و تعصبات و فسق و فجور آن را سیاه و تاریک میسازد. قرآن مجید در سوره دهر میفرماید: «ما بشر را آفریدیم از نطفهای که آن نطفه ترکیبی است از استعدادات مختلف» [1]. همه گونه استعداد در آدمی هست. همه گونه راهی به روی او در این جهان باز است. او آزاد و مختار آفریده شده است و این خود اوست که باید راه راست را تشخیص بدهد و درست عمل کند و سقوط نکند.