دیگر دانش، بعضی اهل کار باشند و بعضی اهل دانش؛ اینطور نیست. کار و دانش اگر از یکدیگر جدا افتند اهمیتی ندارند. این دو اصل مقدس هنگامی برای بشر به صورت دو بال در میآیند که معاون یکدیگر و کمک یکدیگر بوده باشند، یعنی کار در روشنایی علم صورت گیرد، و اگر یکی عالم باشد و گوشه نشین و دیگری کارگر باشد و جاهل، مثل این است که در یک شب تاریک یکی چراغ به دست بگیرد و در گوشهای بنشیند و دیگری راه پیمایی کند ولی چراغ نداشته باشد. باید همان کس که راه پیمایی میکند چراغ داشته باشد و همان کس که چراغ دارد راه پیمایی کند؛ یعنی همگی به نوبه خود و سهم خود در زندگی حرکت و فعالیت و راه پیمایی کنند و همگی چراغ در دست داشته باشند.

تعاون و همکاری اصل مقدسی است، ولی هیچ همکاری و هماهنگی و همگامی مقدستر و پرارزشتر از همکاری و همگامی کار و دانش نیست؛ یعنی کارگرْ دانشمند و مطلع و عالم باشد، و عالمْ اهل عمل و کار و فعالیت باشد.

در دورههایی از تاریخ در میان بعضی از ملتها فاصله بین کار و دانش وجود داشته است. گذشته از اینکه این جدایی بین علم و عمل ظلمی عظیم بود، یک عامل مهم رکود بشریت همین بود. یکی از خدمات بزرگی که اسلام به بشریت کرد این بود که کار را وظیفه همگانی و دانش را حق همگانی دانست. گمان نمیکنم کسی فی الجمله به منطق اسلام آشنا باشد و منطق این آیین مقدس را در مورد عمومیت وظیفه مقدس شغل داشتن و کار کردن ببیند و از طرف دیگر منطق این دین مقدس را در مورد اهمیت علم و اینکه این حقْ اختصاصی نیست و حق عموم مردم است بداند و کوچکترین شکی و تردیدی در مطلبی که گفته شد بتواند بکند. نه وظیفه کار کردن اختصاص به دستهای دارد و نه حق علم و دانش از مختصات دستهای دیگر است.

گذشته از همه اینها اسلام، علم و عمل، دانش و کار را به همکاری و همگامی یکدیگر دعوت کرد؛ از طرفی فرمود علم بدون عمل مانند درخت بیثمر است، فایده و ارزش ندارد، از طرف دیگر هنگام مقایسه عملِ توأم با علم و عمل بدون علم ارزش عمل توأم با علم را صدها برابر عمل بدون علم تعیین کرد.

کار، هر نوع کاری باشد، همینکه صحیح و لازم و وظیفه شد باید با دانش توأم شود تا ارزش و اثر زیاد پیدا کند.