تصادم و برخورد و اصطکاک است و آخرت وسیع و باز. دنیا تاریک است و آخرت روشن. از این رو آنچه سرمایه حیات و زندگی دنیاست نمیتواند سرمایه حیات و زندگی آخرت هم واقع شود، زیرا چگونه ممکن است که مایه محدود برای نامحدود مفید باشد و ابزار و وسیله کوچک و محاط به کار چیزی که وسیع و بزرگ و محیط است بخورد. ولی سرمایههای آخرت علاوه بر آنکه سرمایه آخرت است سرمایه زندگی دنیا هم هست، زیرا نامحدود شامل محدود نیز میباشد و محیط، محاط را دربردارد. آدمی که از این جهان میمیرد و به جهانی دیگر منتقل میشود، از این امور که از مواد و عناصر این جهان تشکیل یافتهاند جدا میشود و آنها را میگذارد و میرود، ولی قلب سلیم و صفات عالی انسانی مانند خداشناسی و محبت و انصاف و عدالت و راستی و درستی و ملکات فاضله علمی و عملی و اعمال صالحه که سرمایههای زندگی عالم آخرت میباشند موجب سعادت و خوشبختی انسان در همین زندگانی دنیا نیز میباشند.

آیا انسان بدون آنکه قلبش از شک و شرک پاک بشود و به نور معرفت خدا منوّر گردد میتواند تا اعماق قلب و روحش خشنود و راضی باشد؟ آیا میتواند حوادث زندگی را که بالطبع بالا و پایین و پستی و بلندی و نشیب و فراز دارد، همه را با آغوش باز و گرمی و حرارت استقبال نماید؟ یکی از دانشمندان میگوید:

بعضی از افراد با نیروی عقل برای خود اخلاقی ساختهاند و در پناه آن اخلاق عالی عقلانی زندگی میکنند و کم و بیش از مشقتها و سختیهای زندگی کاستهاند. اینها دانستهاند که از قوانین و قواعد این جهان باید اطاعت کنند، اما این اطاعت با ملامت و سنگینی همراه است که در قلب خود هیچ گونه حرارت و شوقی ندارد و هیچ وقت احساس اینکه این قوانین مانند یوغی است به گردن آنها از آنها جدا نمیشود. اما در اخلاق مذهبی یعنی اخلاقی که متکی به خداشناسی و اعتقاد به خداوند یکتاست، این اطاعت سرد و غمانگیز جای خود را به استقبال و پذیرشی گرم که همه چیزِ زندگی را پر از لطف و شوق و صمیمیت و نشاط میسازد وا میگذارد.

امیرالمؤمنین علیه السلام در فرمانی که برای محمّد بن ابی بکر مرقوم داشتهاند