قرآن کریم میفرماید: «برای انسان جز به مقداری که سعی کرده و عمل نشان داده نیست.» [1] اساس سعادت بشر در دنیا و آخرت عمل است و سعی و کوشش.

جهان جهان حرکت و تکاپو و فعالیت است، یک قطره و یک ذره بیکار نیست. ابر و باد و مه و خورشید و فلک و همه چیز دیگر همه در کار و گردش و فعالیتاند، هرکدام در راه خود و مدار خود در حرکتاند. انسان هم مثل همه موجودات دیگر مداری و خط سیری دارد و اگر بخواهد به سعادت نائل شود باید مدار خود را طی کند.

معمولًا افرادی که از لحاظ روح و روان، سالم و با نشاطاند و انحرافی پیدا نکردهاند، کمتر به تخیل و بهم بافتن آرزوهای دور و دراز و نامعقول میپردازند؛ همیشه عملی فکر میکنند و عملی آرزو میکنند، یعنی آرزوهای آنها در جهت همان مداری است که در زندگی دارند، روی بال و پر خیال نمینشینند و آرزوی امور ناشدنی را نمیکنند. ولی افراد ضعیف که مبتلا به بیماری روانی هستند و نشاط عمل ندارند و در وجودشان همت و ارادهای موجود نیست، بیشتر بر مرکب سریع السیر خیال سوار میشوند و با خیالاتْ خود را سرگرم میسازند و کمتر به عمل و فعالیت توجه میکنند و به اصطلاح دینی مبتلا به «طول امل» میشوند و آرزوهای نامعقول میکنند؛ همان طوری که افراد ضعیف یک خاصیت دیگر هم دارند و آن اینکه زیاد آه و ناله میکشند، در فکر چاره و اصلاح کار خود نیستند.

مثل اینکه در وجود انسان یک مقدار معین نیروی مغزی و عضلانی وجود دارد که باید مصرف شود. این نیرو اگر در مغز به صورت خیالات واهی و آرزوهای دور و دراز مصرف شد دیگر موردی برای فکر صحیح باقی نمیماند و اگر به صورت آه و ناله و پرحرفی مصرف شد زمینهای برای عمل مفید و مثبت باقی نمیماند، و به همین دلیل است که مردان متفکر کمتر گرفتار خیالات واهی میشوند و مردمان مثبت و عملی و فعال کمتر حرف میزنند و آه و ناله و شکایت مینمایند.