تن به خواری و ذلت میدهد؛ از شکر و سپاسگزاری آنچه دارد عاجز است و نمیتواند آنها را آنچنان که میبایست اداره کند و طمع به زیادتر بسته است؛ نیکان و صالحان را دوست میدارد ولی مثل آنها عمل نمیکند، و گنهکاران را دشمن میدارد و در عین حال داخل حزب و جمعیت آنهاست و خودش یکی از آنهاست؛ از مردن سخت میترسد، چون میداند چه اندازه گناهکار است و در عین ترسی که از مرگ دارد باز به اعمال زشت خود ادامه میدهد؛ وقتی بیمار میشود و در بستر میافتد از کردار خود پشیمان میشود و چون بهبود یافت و سلامت بازگشت، دومرتبه در غفلت فرو میرود؛ در وقتی که ابتلا و گرفتاری [ندارد] مغرور و از خودراضی است و همینکه یک نوع گرفتاری برایش پیش آمد، به ناچیزی خود اعتراف و اقرار میکند؛ در امور مادی دنیایی یک خیالی او را به حرکت و جنب و جوش میآورد ولی برای قایقی که سعادتمندی او وابسته به آنهاست در عین اینکه شک ندارد و یقین دارد، از جا نمیجنبد؛ همیشه معصیت را قبل از وقت پیش خرید میکند و توبه را در وقتش تأخیر میاندازد؛ گناه دیگران اگر هم کوچک باشد در نظرش بزرگ میآید در صورتی که خودش گناهان بزرگتر از آن را مرتکب میشود، و در عوض طاعتهای کوچک خودش در نظرش بزرگ جلوه میکند در صورتی که همان طاعت را وقتی که دیگری انجام دهد آن را کوچک میپندارد. بالطبع همچو آدمی غفلت با اغنیا را بر بیداری با فقرا ترجیح میدهد [1] چقدر خوب علی علیه السلام فاصله خیال و آرزو را با عمل و حقیقت در ضمن این جملهها بیان کرده که بهتر از این نمیشود بیان کرد، و چقدر خوب انسان را به خودش میشناساند و خوب خودش را به خودش معرفی میکند. این خیال و آرزو انسان را فریب میدهد، گمان میکند خیال و آرزوی «خوبی» که در دِماغ و دلش بود پس خدا را شکر که از خوبان است. باید بداند که تنها عمل خوب و کار نیک است که انسان را در زمره نیکان قرار میدهد.