خوارج

وَ کذلِک جَعَلْناکمْ امَّةً وَسَطاً لِتَکونوا شُهَداءَ عَلَی النّاسِ وَ یکونَ الرَّسولُ عَلَیکمْ شَهیداً..

در شب گذشته عرض شد که اگر ما آن راهی را که ائمه اطهار علیهم السلام در مقابل راههای دیگران برای ما باز کردهاند برویم، هم از افراط و تندرویهای بعضی مصون میمانیم و هم از تفریط و جمود بعضی دیگر. در روشهای فقهی مثال زدیم به افراطی که در روش فقهی حنفی وجود دارد که استدلالات ذهنی ظنّی را پایه قرار میدهد، و نیز تفریط و جمودی که در فقه احمد حنبل وجود دارد. آنچه که مابین ایندوست یعنی فقه شافعی و فقه مالکی هم راه معتدلی نیست، مخلوطی است از جمودی که در اینجاست و جهالتی که در دیگری است. یک جریان دیگر هم هست که به آن اشاره میکنم و بعد وارد مطلب دیگر میشوم، و آن اینکه در جهان اسلام همان طوری که در فروع دین مسلکهایی پیدا شد، در اصول دین هم مسلکهای زیادی پیدا شد که در میان آنها از همه معروفتر دو نحله است: نحله اشعری و نحله معتزلی. اتفاقاً اینها هم همان طورند، یعنی مسلک معتزلی مظهر افراطکاری و نحله اشعری مظهر جمود فوق العاده است.