افراط و تفریطها

وَ کذلِک جَعَلْناکمْ امَّةً وَسَطاً لِتَکونوا شُهَداءَ عَلَی النّاسِ وَ یکونَ الرَّسولُ عَلَیکمْ شَهیداً [1].

یکی از خاصیتهای بزرگ دین مقدس اسلام اعتدال و میانه روی است. خود قرآن کریم امت اسلام را به نام «امت وسط» نامیده است و این تعبیر، تعبیر بسیار عجیب و فوق العادهای است. امت و قوم و جمعیتی که واقعاً و حقیقتاً دست پرورده قرآن کریم باشند، از افراط و تفریط، از کندروی و تندروی، از چپ روی و راست روی، از همه اینها برکنارند. تربیت قرآن همیشه اعتدال و میانه روی را ایجاب میکند. در مسئلهای که در این شبها عنوان بحث قرار دادهایم یعنی انطباق با مقتضیات زمان، یک فکر افراطی وجود دارد و یک فکر تفریطی و یک فکر معتدل. بعضی از جریانات فکری در عالم اسلام از همین نظر وجود پیدا کرده است که برخی افراطی و برخی تفریطی بوده، یعنی یا تندروی بیجا و یا کندروی بیجا بوده است. من اسم آن تندرویها را «جهالت» گذاشتهام و اسم این کندرویها را «جمود» گذاشته و میگذارم. در این باره توضیح خواهم داد.