جبر زمان و مسئله عدالت

لَقَدْ ارْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیناتِ وَ انْزَلْنا مَعَهُمُ الْکتابَ وَ الْمیزانَ لِیقومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ [1].

امشب موضوع دیگری را که مربوط به مقتضیات زمان است عنوان میکنم. این بحث که نوعی تفسیر از تاریخ است، بحث مهمی است و در دنیای امروز اهمیت زیادی دارد.

یکی از کلماتی که حتماً زیاد به گوش شما خورده است و در نوشتهها و کتابها زیاد دیدهاید، کلمه «جبر زمان» است. مقصود از جبر زمان این است که عللی که در زمان پیدا میشود، حوادثی که رخ میدهد روی اجبار است و باید رخ بدهد، تخلف ناپذیر است. آیا جبر زمان حرف درستی است یا نه؟ جبر زمان را دوگونه میشود تفسیر کرد. یک گونه آن درست است و گونه دیگر نادرست. اما آن که درست است: